Magische alfabetten: Het Ogham

Het Ogham of het “keltische bomenalfabet” is een alfabet dat in de vroege middeleeuwen werd gebruikt voor het het schrijven van de Oudierse en Brythonische talen. De letters bestaan uit rechte en of hoekige lijnen die vrij gemakkelijk in hout of steen gekrast kunnen worden. De letters zijn genoemd naar bomen die altijd met een andere letter beginnen. In het Ogham zeg je dus "ailm, beith, coll, dair" in plaats van aa, bee, see, dee. Ook de Latijnse letters droegen in het Iers overigens deze namen.

Het Ogham is een rechtlijnig schrift met oorspronkelijk 20 letters,  georganiseerd in vier families van telkens vijf letters, die aicmi worden genoemd. Later werd hier een extra groep van vijf letters aan toegevoegd zodat het gemakkelijker werd om te gebruiken. Zo bestond in het proto-Iers bijvoorbeeld geen letter P, wat moeilijk was voor leenwoorden uit het Latijn.

Elke aicme haalt zijn naam uit de beginletter van zijn stukje alfabet (Aicme Beuth, Aicme Huathe, Aicme Muin, Aicme Ailim en Aicme Koab) en is verbonden met een bepaald gevoelsaspect:

• Aicme Beith: groei, kwetsbaarheid, bescherming, wijsheid, verbeelding, kracht en evenwicht.
• Aicme Huathe: overdenken, geborgenheid, aanpassen, intuïtie, zelfontplooiing.
• Aicme Muin: enthousiasme, vooruitgang, doelgericht, uitdaging, krachtig.
• Aicme Ailim: trots, ontvangen, ongrijpbaar, geduld, veerkracht.
• Aicme Koab: kennis, voldoening, ontraadselen, leiding, verlichting.

Er zijn tal van Ogham-stenen te vinden in Ierland, Schotland, het zuiden van Wales, Cornwall en Devon. Het overgrote deel van de inscripties zijn eigennamen. Het Ogham komt ook voor in Oudierse manuscripten, alhoewel de teksten zelf in het Latijns zijn geschreven.

De vroegste inscripties dateren van de 4de eeuw en het hoogtepunt van het alfabet lag duidelijk in de 5de en 6de eeuw als we het aantal inscripties op steen als basis nemen. Toch denken de wetenschappers dat het alfabet ouder moet zijn dan dat en dat er een periode moet zijn geweest dat op hout en andere vergankelijke materialen werd “geschreven”.

Het Ogham lijkt gemodeleerd op een ander alfabet  en de meeste wetenschappers schuiven daarvoor het Latijn naar voor, al zijn er ook wetenschappers die denken dat het gebaseerd is op de runen of op het Grieks alfabet. De meeste wetenschappers gaan echter voor het Latijn omdat dat de meest verspreide taal was in de periode dat het Ogham werd gecreëerd.

Over de oorsprong van het Ogham zijn de meningen dus verdeeld. Sommige wetenschappers denken dat het werd gemaakt als een encryptiealfabet, dat werd gemaakt om te communiceren zonder dat mensen die het Latijn gebruikten de boodschap konden ontcijferen. Het alfabet zou voor politieke, militaire of religieuze redenen gecreëerd zijn door Ierse intellectuelen of druiden om anti-overheidscommunicatie te kunnen verspreiden onder de neus van de Romeinse autoriteiten.

Andere wetenschappers denken dat het Ogham werd uitgevonden door de eerste Christelijke gemeenschappen in Ierland, om een eigen alfabet te hebben voor korte geschreven boodschappen in het Iers. De klank van het Primitief-Iers (de voorganger van het Oudiers) was te moeilijk om neer te schrijven in het Latijn en dus werd een nieuw alfabet uitgevonden.

Een derde theorie over het ontstaan van het Ogham in Gallië, als een geheime gebarentaal van de druiden, wordt tegenwoordig door de wetenschap naar het rijk der fabeltjes verwezen.

Wat er ook van zij, moderne heksen gebruiken ogham om te orakelen, net zoals ze de noordse runen zouden gebruiken. Dat betekent dat aan de letters een achterliggende betekenis wordt toegekend, die we ook kunnen gaan gebruiken als we oghamschrift verwerken in onze runen.

Een goed voorbeeld hiervan is het gebruik van ogham voor de keltische bomenkalender, wat betekent dat de letters ook verbonden worden met het jaarwiel:

• Beith/berk: november – nieuw begin.
• Luis/lijsterbes: december – fantasie en inzicht.
• Fearn/els: januari – zuiver oordeel.
• Saille/wilg: februari – mystiek.
• Nuin/es: maart – wijsheid tot integreren van innerlijke en uiterlijke wereld.
• Huathe/meidoorn: april – lichamelijke en spirituele mogelijkheden.
• Duir/eik: mei – bescherming van het zwakkere.
• Tinne/hulst: juni – rust en evenwicht.
• Coll/hazelaar: juli – ontdekking van de spirituele bron.
• Quert/appel: augustus – verborgen wijsheid.
• Gort/klimop: september – zelfgerichtheid.
• Ngetal/riet: oktober (behalve de laatste 3 dagen) – doorzettingsvermogen.
• Ruis/vlier: laatste 3 dagen van oktober – door inzicht geen angst.