The Golden Bough
Martine brandde stukjes maretak om de cirkel te zuiveren toen we laatst bijeenkwamen voor onze eerste Clanmoeders workshop begin januari. Na de bijvoet van Vincent Ongkiwodjojo weer een andere plant dan de gebruikelijke salie. Het is natuurlijk de tijd van het jaar, zo vlak na kerstmis. Ik besloot van de weersomstuit om mijn bosje niet gewoon weg te gooien na nieuwjaar maar het inderdaad ritueel te gebruiken. Ik had mijn bosjes maretak bij Albert Heijn gekocht en ze zagen er eigenlijk niet zo erg fris uit. Het waren de laatste bosjes maretak in de rekken, maar ik nam ze toch mee naar huis. Wat is kerstmis immers zonder maretak, niet waar? En aangezien we al een plastieken kerstboom hebben staan, vond ik dat zo’n stukje “echt” kerstmisgevoel niet mocht ontbreken.
Maretak is een typische plant voor de winterevening. Het feit dat hij net als de kerstbomen groen blijft in de winter (althans onze inheemse soort) is daar niet vreemd aan. De plant zou geluk brengen en hij past dan ook perfect in deze periode waarin we iedereen veel geluk wensen voor het nieuwe jaar. In Frankrijk is de traditie van “Au gui l'an neuf" nog steeds propulair: de mensen geven elkaar op nieuwjaar een takje maretak en wensen elkaar om middernacht het allerbeste voor het komende jaar.
De maretak is een interessante plant. Hij is een gedeeltelijke parasiet die op andere bomen groeit en met zijn wortels voedingsstoffen uit zijn gastheer opzuigt. Maar hij is wel niet afhankelijk van zijn gastheer om te overleven aangezien hij zelf aan fotosythese doet en dus ook zelf in voedsel kan voorzien. Hij groei het meest op appelbomen maar ook op andere bomen doet hij het prima. En af en toe zit daar ook wel eens een eik tussen.
De Latijnse naam van de maretak is Viscum Album, waarbij het woord Viscum waarschijnlijk verwijst naar de plakkerigheid en het woord Album naar de witte kleur van de bessen. In het zuiden van Europa groeit overigens nog een andere maretak met rode bessen (Viscum Cruciatum), die bij ons niet winterhard is. Het woord “mare” in maretak zou verwijzen naar het kwade – cfr. nachtmerrie dat eenzelfde etymologische bron zou hebben – waartegen de maretak bescherming bood. Na de kerstening werd dat wel eens omgedraaid omdat de katholieke kerk het niet zo fijn vond dat heidense gebruiken bleven doorleven. De maretak was echter zo belangrijk dat het gebruik ervan rond kerstmis uieindelijk toch werd geduld en dus tot de dag van vandaag doorleven (net als de traditie om een kerstboom te zetten of kerstguirlandes op te hangen). De kerk eiste wel dat die heidense planten na driekoningen werden verbrand, wat de oorsprong is van onze kerstboomverbrandingen, en ook van het gebruik om de maretak na driekoningen in het vuur te smijten om de winterevening af te sluiten. Soms worden de besjes echter gedroogd en het hele jaar bewaard – dat brengt geluk – en gedroogd om ze het volgende jaar pas in het vuur te gooien bij kerstmis. Maretak wordt overigens nog steeds haast nooit gebruikt in kerstversieringen in de kerk! Het zit er blijkbaar toch diep in :-)
Maretak is één van de belangrijkste magische planten van West-Europa. Voor de Kelten was de maretak heilig, zeker als hij op een eik groeide, wat niet veel voorkwam. De eik was voor de Kelten al heilig op zich, de Koning der Bomen, het symbool van kracht en macht. Het verbond tussen de maretak en de eik staat dus voor wijsheid, kracht, kennis en licht.
In de geschriften van Plinius de Oudere lezen we dat de maretak door de druiden ritueel werd geoogst, op de zesde dag van de maancyclus omdat de maan dan het krachtigst was. Dat ging gepaard met een groot feest onder de eikeboom, waarna de druide in de boom klom en met een gouden snoeimes de maretak afsneed. De plant werd opgevangen in witte doeken want hij mocht de grond niet raken. Uit dankbaarheid voor de gave van dit geneeskrachtige kruid waarvan gedacht werd dat het alles kon genezen werden daarna twee witte stieren geofferd.
Ook voor de Germanen was de maretak een heilige plant omdat hij geassocieerd wordt met de verrijzenis van Baldur, de god van het licht (vandaar ook de link met kerstmis). In de Noordse mythologie lezen we hoe Balder een droom had waarin hij dood ging. Baldurs moeder, de moedergodin Freya – de godin van o.a. de liefde en de vruchtbaarheid – werd daardoor zo ongerust dat ze doorheen de wereld trok om aan iedereen te vragen om haar zoon geen kwaad te doen. Ze sprak met de vier elementen en met alle dieren en alle planten die uit de elementen voortspruiten en ze beloofden haar allemaal dat ze Baldur zouden sparen. De graag geziene Baldur was vanaf nu onkwetsbaar. Maar ze vergat de maretak... Die onkwetsbaarheid van Baldur stak echter één iemand de ogen uit: Loki, de onverbeterlijke en boosaardige onruststoker die het niet kan laten grappen uit te halen die er vér over zijn en de goden in gevaar brengen. Loki maakte een giftige pijlpunt van maretak en vroeg toen aan Hödur, de blinde broer van Baldur, om mee te gaan jagen. Dat Hödur blind was hoefde geen probleem te zijn, want Loki zou de pijl op zijn boog leggen en hem zeggen wanneer hij moest schieten. En zo geschiedde: Loki legde de giftige pijl op Hödurs boog en zonder het te weten schoot Hödur zijn broer dood. Balder was heel erg geliefd en toen hij stierf werd de aarde drie verschrikkelijke dagen lang donker. Alle elementen probeerden Baldur terug tot leven te wekken, maar alleen Freya slaagde daar uiteindelijk in. De tranendie ze vergoot tijdens de drie dagen dat Baldur dood was werde uiteindelijk de witte bessen van de maretak. Volgens de legende zou de reputatie van maretak als een plant van vrede en liefde ook van Freya komen. De maretak was zo geschrokken dat Freya het hem vergaf ééns Baldur weer tot leven was gewekt. In plaats van ee n plant die dood bracht zou de maretak vanaf nu een plant van liefde zijn en iedereen die onder de maretak stond zou gekust worden door Freya zelf ... Maretak staat dus voor de overwinning op de dood, voor levenskracht en wedergeboorte – zoals Baldur weer tot leven kwam en ook na elke winter de aarde weer opleeft.
Voor de Grieken en de Romeinen was hij geen heilige plant al kon hij worden gebruikt om in de onderwereld te geraken, en belangrijker: er weer uit ook. Persephone gebruikte maretak als sleutel om tijdens de wintermaanden naar haar echtgenoot Hades in de onderwereld te gaan. En Virgilius vertelt hoe Aeneas een takje maretak aan Proserpina, de koningin van de onderwereld moest geven om zijn dode vader daar te mogen bezoeken. Dat verhaal heet in het Engels trouwens “The Golden Bough” – een andere naam voor de plant, en ook de titel van het baanbrekende werk van de Schotse antropoloog James Frazer (1854-1941). “The Golden Bough: A Study in Magic and Religion” is een grootschalige vergelijkende studie naar mythologie en religie die hekserij op een wetenschappelijke manier op de kaart zette. Wat meteen ook weer de sacraliteit van de maretak in de verf zet.
De maretak werd algemeen beschouwd als een plant die symbool stond voor vrede en liefde. Als vijandige Germaanse of Keltische krijgers elkaar per ongeluk in het bos tegenkwamen onder een maretak, dan werd er niet gevochten maar een bestand gesloten voor één dag. Dat is volgens de overlevering ook de oorsprong van ons gebruik om maretak op te hangen en elkaar onder de maretak te zoenen. Uiteraard wordt dit ook toegeschreven aan Freya, de Germaanse godin van de liefde. Als een verliefd koppeltje elkaar kust onder de maretak, dan wordt dit nog steeds beschouwd als een miniritueeltje dat een “ze leefden nog lang en gelukkig” voorafgaat.
De Kelten en de Germanen geloofden dat de maretak zo goed als alles kon genezen en in de kruidengeneeskunde wordt de maretak nog steeds als een belangrijk geneesmiddel gezien. Je gaat wel best niet zomaar zelf wat prutsen want de pant is zeer giftig!
Magisch gebruik van maretak:
Maretak is een typische plant voor de winterevening. Het feit dat hij net als de kerstbomen groen blijft in de winter (althans onze inheemse soort) is daar niet vreemd aan. De plant zou geluk brengen en hij past dan ook perfect in deze periode waarin we iedereen veel geluk wensen voor het nieuwe jaar. In Frankrijk is de traditie van “Au gui l'an neuf" nog steeds propulair: de mensen geven elkaar op nieuwjaar een takje maretak en wensen elkaar om middernacht het allerbeste voor het komende jaar.
De maretak is een interessante plant. Hij is een gedeeltelijke parasiet die op andere bomen groeit en met zijn wortels voedingsstoffen uit zijn gastheer opzuigt. Maar hij is wel niet afhankelijk van zijn gastheer om te overleven aangezien hij zelf aan fotosythese doet en dus ook zelf in voedsel kan voorzien. Hij groei het meest op appelbomen maar ook op andere bomen doet hij het prima. En af en toe zit daar ook wel eens een eik tussen.
De Latijnse naam van de maretak is Viscum Album, waarbij het woord Viscum waarschijnlijk verwijst naar de plakkerigheid en het woord Album naar de witte kleur van de bessen. In het zuiden van Europa groeit overigens nog een andere maretak met rode bessen (Viscum Cruciatum), die bij ons niet winterhard is. Het woord “mare” in maretak zou verwijzen naar het kwade – cfr. nachtmerrie dat eenzelfde etymologische bron zou hebben – waartegen de maretak bescherming bood. Na de kerstening werd dat wel eens omgedraaid omdat de katholieke kerk het niet zo fijn vond dat heidense gebruiken bleven doorleven. De maretak was echter zo belangrijk dat het gebruik ervan rond kerstmis uieindelijk toch werd geduld en dus tot de dag van vandaag doorleven (net als de traditie om een kerstboom te zetten of kerstguirlandes op te hangen). De kerk eiste wel dat die heidense planten na driekoningen werden verbrand, wat de oorsprong is van onze kerstboomverbrandingen, en ook van het gebruik om de maretak na driekoningen in het vuur te smijten om de winterevening af te sluiten. Soms worden de besjes echter gedroogd en het hele jaar bewaard – dat brengt geluk – en gedroogd om ze het volgende jaar pas in het vuur te gooien bij kerstmis. Maretak wordt overigens nog steeds haast nooit gebruikt in kerstversieringen in de kerk! Het zit er blijkbaar toch diep in :-)
Maretak is één van de belangrijkste magische planten van West-Europa. Voor de Kelten was de maretak heilig, zeker als hij op een eik groeide, wat niet veel voorkwam. De eik was voor de Kelten al heilig op zich, de Koning der Bomen, het symbool van kracht en macht. Het verbond tussen de maretak en de eik staat dus voor wijsheid, kracht, kennis en licht.
In de geschriften van Plinius de Oudere lezen we dat de maretak door de druiden ritueel werd geoogst, op de zesde dag van de maancyclus omdat de maan dan het krachtigst was. Dat ging gepaard met een groot feest onder de eikeboom, waarna de druide in de boom klom en met een gouden snoeimes de maretak afsneed. De plant werd opgevangen in witte doeken want hij mocht de grond niet raken. Uit dankbaarheid voor de gave van dit geneeskrachtige kruid waarvan gedacht werd dat het alles kon genezen werden daarna twee witte stieren geofferd.
 |
| "The Death of Baldur" (Audrey Koch) |
Voor de Grieken en de Romeinen was hij geen heilige plant al kon hij worden gebruikt om in de onderwereld te geraken, en belangrijker: er weer uit ook. Persephone gebruikte maretak als sleutel om tijdens de wintermaanden naar haar echtgenoot Hades in de onderwereld te gaan. En Virgilius vertelt hoe Aeneas een takje maretak aan Proserpina, de koningin van de onderwereld moest geven om zijn dode vader daar te mogen bezoeken. Dat verhaal heet in het Engels trouwens “The Golden Bough” – een andere naam voor de plant, en ook de titel van het baanbrekende werk van de Schotse antropoloog James Frazer (1854-1941). “The Golden Bough: A Study in Magic and Religion” is een grootschalige vergelijkende studie naar mythologie en religie die hekserij op een wetenschappelijke manier op de kaart zette. Wat meteen ook weer de sacraliteit van de maretak in de verf zet.
De maretak werd algemeen beschouwd als een plant die symbool stond voor vrede en liefde. Als vijandige Germaanse of Keltische krijgers elkaar per ongeluk in het bos tegenkwamen onder een maretak, dan werd er niet gevochten maar een bestand gesloten voor één dag. Dat is volgens de overlevering ook de oorsprong van ons gebruik om maretak op te hangen en elkaar onder de maretak te zoenen. Uiteraard wordt dit ook toegeschreven aan Freya, de Germaanse godin van de liefde. Als een verliefd koppeltje elkaar kust onder de maretak, dan wordt dit nog steeds beschouwd als een miniritueeltje dat een “ze leefden nog lang en gelukkig” voorafgaat.
De Kelten en de Germanen geloofden dat de maretak zo goed als alles kon genezen en in de kruidengeneeskunde wordt de maretak nog steeds als een belangrijk geneesmiddel gezien. Je gaat wel best niet zomaar zelf wat prutsen want de pant is zeer giftig!
Magisch gebruik van maretak:
- Marteak wordt beschouwd als mannelijk.
- Planeet: Zon (maar maretak die op een eik groeit zou ook geassocieerd worden met Jupiter)
- Element: Lucht
- Goden/Godinnen: Apollo, Freya, Frigga, Venus, Odin
- Gebruikt voor: Bescherming, Liefde, Jagen, Vruchtbaarheid, Gezondheid en Exorcisme
- Brand gedroogde maretak als een wierook om negatieve energie te verwijderen, zowel in ruimtes (zoals de cirkel) als bij personen. Het is dus een prima manier om een ritueel te starten.
- Hang maretak met een rood lint aan het Yule altaar of in je living om geluk en vruchtbaarheid – letterlijk en/of figuurlijk – aan te trekken voor het komende jaar.
- Voeg maretak toe aan amuletzakjes om geluk en welvaart aan te trekken. Draag maretak op zak als algemene bescherming en geluksbrenger. Vroeger werd maretak aan het bed van pasgeboren babies gehangen om hen te beschermen tegen diefstal door de elfen (wisselkinderen). Maak amuletten of juwelen van maretakhout en draag ze als beschermende talismans. Krijgers droegen vroeger takjes van de maretak om de overwinning te behalen.
- Je kan ook amuletten met maretak maken om heling te versnellen. Het helpt ook om vruchtbaarheid te verhogen. Oudere mensen droegen ze om ziekten en kwaaltjes te genezen.
- Je kan het ook gebruiken voor alles wat met de liefde te maken heeft (Freya is de godin van de liefde, remember?). Het sap van de maretak zou zelfs onvruchtbare vrouwen vruchtbaar maken en aan de rituele beker tijdens een handfasting worden soms ook een paar gedroogde besjes toegevoegd.
- Hang maretak in je slaapkamer of leg het onder je kussen om dromen aan te trekken. De plant werd vroeger rond kinderbedjes gelegd om nachtmerries te voorkomen.
- Maretakhout wordt gebruikt om magische stafjes van te maken. Het wordt ook soms gebruikt voor het heft van een athame.
- Als je zelf maretak wil oogsten, doe dat dan op de zesde nacht na de nieuwe maan, net zoals de druiden deden.
Reacties