Coven Cuisine : Appelbollen en worstenbroodjes
Het is de eerste maandag na Drie Koningen en dus Verloren Maandag, de dag waarop alle Antwerpenaars aan de appelbollen en de worstenbroodjes gaan. Zelfs de Albert Heijn op de hoek, toch een Hollands icoon bij uitstek, doet enthousiast mee. Het zou dan ook een traditie zijn die al eeuwen stand houdt, zeggen de Antwerpenaars vol trots.
Verloren Maandag komt eigenlijk van Verzworen Maandag. In vroeger tijden – en dan spreken we over de vroege Middeleeuwen of zelfs vroeger, de tijd van de Franken, toen we net waren gekerstend – bestonden er eedgenootschappen, de latere gildes. Door middel van wederkerige eden beloofden mensen - boeren, ambachtslieden, kooplui - elkaar onderlinge steun. Dat gebeurde op Joel en ging gepaard met enorme feestmalen en banketten. Blijkbaar was het de bedoeling om zichzelf zo te bedrinken dat je vanzelf in contact kon komen met de geesten van de doden en andere bovennatuurlijke krachten, die op die dag naar de aarde konden komen om zelf ook een verbond met de mensen te sluiten. Die eedgenootschappen waren dan ook door de kerk niet graag gezien, want ze werden beschouwd als heidense uitwassen van de oude religie die ze nu net waren komen bestrijden. Het woord gilde verwijst trouwens heel direct naar die oude voor-christelijke traditie. Het komt blijkbaar van het Germaanse woord “gildi” dat betaling, feestmaal, vereniging betekent...
De gewoonte om appelbollen en worstenbroodjes te eten op Verloren Maandag mag dan al teruggaan op een oeroude heidense traditie, ze bestaat pas sinds de negentiende eeuw. Op die dag werd er niet gewerkt in de Antwerpse Haven en schonken de Antwerpse natiebazen hun dokwerkers en andere werklui worstenbrood, peperkoek en een “druppelke”. Pas na de Tweede Wereldoorlog breidde de traditie zich uit naar de rest van de provincie Antwerpen, iets waar de Antwerpse bakkers handenwrijvend naar uit kijken want Verloren Maandag is de drukste dag van het jaar.
Mijn schoonvader is zo’n Antwerpse bakker, al is hij al een tijd op rust. Nochthans maakt hij er een erezaak van om saen met zijn broer – ook ex-bakker – nog steeds alle neven en nichten van de familie van versgebakken appelbollen en worstenbrood te voorzien. Nu Oma echter in een rusthuis wordt verzorgd en de vrolijke bedoening niet meer kan patroneren, gaat het feet voor de allereerste keer niet door. En dus bak ik vandaag ook voor de allereerste keer mijn eigen appelbollen en worstenbrood.
Appelbollen
Nodig voor 4 appelbollen:
Haal de vellen bladerdeeg uit de diepvries en laat ze ontdooien. Dat duurt ongeveer 10 minuten.
Boter een bakblik in en strooi er bloem over zodat de appelen niet aan het blik gaan plakken. Als je kleine ronde bakvormpjes hebt, gebruik die dan.
Schil de appelen en haal de klokhuizen er uit met een appelboor.
Meng de bruine suiker met de kaneel. Rol de appels door het suikermengsel.
Leg een velletje bladerdeeg in elk bakvormpje en zet in elk vormpje een appel. Vul het gat in de appels met de rest van het suikermengsel. Als je dat lekker vindt, kan je er eventueel wat rozijntjes bijdoen ook.
Neem nu een tweede bladerdeegvel en leg dat boven op de appel. Druk de twee vellen goed samen zodat ze goed aan elkaar plakken. Zet de appelbollen op het bakblik.
Meng 1 eigeel met een beetje water en strijk daar de appelbollen mee in.
Zet de appelbollen 30 minuten in de oven.
Bestrooi de appelbollen als ze uit de oven komen met bloemsuiker. Dien meteen heet op.
Worstenbrood
Nodig voor 4 worstenbroodjes:
Haal de vellen bladerdeeg uit de diepvries en laat ze ontdooien. Dat duurt ongeveer 10 minuten.
Boter een bakblik in en strooi er bloem over zodat de worstenbroodjes niet aan het blik gaan plakken.
Haal het vel van de worsten. In principe zijn kant-en-klaar worsten al voldoende gekruid, maar als je er extra kruiden bij wil doen, dan is dat prima.
Leg twee velletjes bladerdeeg overlappend over elkaar zodat je een lange rechthoek krijgt. Leg op elke rechthoek een worst zonder vel. Rol het bladerdeegvel rond het gehakt en leg het worstenbroodje op het bakblik.
Meng 1 eigeel met een beetje water en strijk daar de worstenbroodjes mee in.
Zet de worstenbroodjes 30 minuten in de oven.
Dien meteen heet op.
Verloren Maandag komt eigenlijk van Verzworen Maandag. In vroeger tijden – en dan spreken we over de vroege Middeleeuwen of zelfs vroeger, de tijd van de Franken, toen we net waren gekerstend – bestonden er eedgenootschappen, de latere gildes. Door middel van wederkerige eden beloofden mensen - boeren, ambachtslieden, kooplui - elkaar onderlinge steun. Dat gebeurde op Joel en ging gepaard met enorme feestmalen en banketten. Blijkbaar was het de bedoeling om zichzelf zo te bedrinken dat je vanzelf in contact kon komen met de geesten van de doden en andere bovennatuurlijke krachten, die op die dag naar de aarde konden komen om zelf ook een verbond met de mensen te sluiten. Die eedgenootschappen waren dan ook door de kerk niet graag gezien, want ze werden beschouwd als heidense uitwassen van de oude religie die ze nu net waren komen bestrijden. Het woord gilde verwijst trouwens heel direct naar die oude voor-christelijke traditie. Het komt blijkbaar van het Germaanse woord “gildi” dat betaling, feestmaal, vereniging betekent...
De gewoonte om appelbollen en worstenbroodjes te eten op Verloren Maandag mag dan al teruggaan op een oeroude heidense traditie, ze bestaat pas sinds de negentiende eeuw. Op die dag werd er niet gewerkt in de Antwerpse Haven en schonken de Antwerpse natiebazen hun dokwerkers en andere werklui worstenbrood, peperkoek en een “druppelke”. Pas na de Tweede Wereldoorlog breidde de traditie zich uit naar de rest van de provincie Antwerpen, iets waar de Antwerpse bakkers handenwrijvend naar uit kijken want Verloren Maandag is de drukste dag van het jaar.
Mijn schoonvader is zo’n Antwerpse bakker, al is hij al een tijd op rust. Nochthans maakt hij er een erezaak van om saen met zijn broer – ook ex-bakker – nog steeds alle neven en nichten van de familie van versgebakken appelbollen en worstenbrood te voorzien. Nu Oma echter in een rusthuis wordt verzorgd en de vrolijke bedoening niet meer kan patroneren, gaat het feet voor de allereerste keer niet door. En dus bak ik vandaag ook voor de allereerste keer mijn eigen appelbollen en worstenbrood.
Appelbollen
Nodig voor 4 appelbollen:
- 4 appelen van het type Jonagold
- 8 vellen bladerdeeg (diepvries, vierkante vellen van 10cm x 10cm)
- 4 soeplepels bruine suiker
- Eventueel een handvol rozijnen
- 1 koffielepel kaneel
- Bakboter en bloem om een bakblik mee in te vetten
- 1 eigeel
- 1 soeplepel water
- Bloemsuiker
Haal de vellen bladerdeeg uit de diepvries en laat ze ontdooien. Dat duurt ongeveer 10 minuten.
Boter een bakblik in en strooi er bloem over zodat de appelen niet aan het blik gaan plakken. Als je kleine ronde bakvormpjes hebt, gebruik die dan.
Schil de appelen en haal de klokhuizen er uit met een appelboor.
Meng de bruine suiker met de kaneel. Rol de appels door het suikermengsel.
Leg een velletje bladerdeeg in elk bakvormpje en zet in elk vormpje een appel. Vul het gat in de appels met de rest van het suikermengsel. Als je dat lekker vindt, kan je er eventueel wat rozijntjes bijdoen ook.
Neem nu een tweede bladerdeegvel en leg dat boven op de appel. Druk de twee vellen goed samen zodat ze goed aan elkaar plakken. Zet de appelbollen op het bakblik.
Meng 1 eigeel met een beetje water en strijk daar de appelbollen mee in.
Zet de appelbollen 30 minuten in de oven.
Bestrooi de appelbollen als ze uit de oven komen met bloemsuiker. Dien meteen heet op.
Worstenbrood
Nodig voor 4 worstenbroodjes:
- 4 worsten van gemengd gehakt (volgens mijn schoonvader moet er minstens 40% rund in zitten, maar an sich gaat het met elke soort worst die je lekker vindt)
- 4 vellen bladerdeeg (diepvries, 10cm x 10cm)
- Bakboter en bloem om een bakblik mee in te vetten
- 1 eigeel
- 1 soeplepel water
Haal de vellen bladerdeeg uit de diepvries en laat ze ontdooien. Dat duurt ongeveer 10 minuten.
Boter een bakblik in en strooi er bloem over zodat de worstenbroodjes niet aan het blik gaan plakken.
Haal het vel van de worsten. In principe zijn kant-en-klaar worsten al voldoende gekruid, maar als je er extra kruiden bij wil doen, dan is dat prima.
Leg twee velletjes bladerdeeg overlappend over elkaar zodat je een lange rechthoek krijgt. Leg op elke rechthoek een worst zonder vel. Rol het bladerdeegvel rond het gehakt en leg het worstenbroodje op het bakblik.
Meng 1 eigeel met een beetje water en strijk daar de worstenbroodjes mee in.
Zet de worstenbroodjes 30 minuten in de oven.
Dien meteen heet op.
Reacties