Schotland. Het is één van de mooiste landen waar ik ooit ben geweest en dat komt niet alleen door de ruige schoonheid van de natuur, maar ook door het gevoel van vrijheid dat je overvalt als je doorheen het land trekt. Dat gevoel had ik ook in Zweden maar helemaal niet in Ierland (al moet ik toegeven dat ik enkel in het zuiden van Ierland ben geweest), nochthans allebei landen die ook een claim hebben op wildernis.
 |
| Kilchum Castle en Loch Awe, Argyllshire, Schotland |
Om de ene of de andere reden spreekt Schotland tot de verbeelding. Waarschijnlijk speelt de idee van de constante worsteling van de kleine man tegen de verdrukking van de grote boze staat daar een rol in. Dat was ook de inzet van het referendum dat de Britten – en de rest van de wereld – gisteren en vannacht op het puntje van hun stoel hield. In tegenstelling tot wat je zou verwacht hebben, ging het daarbij niet zozeer over Culloden – een nederlaag die de Schotten na 250 jaar nog niet zijn vergeten – maar wel over de compleet verschillende sociale koers die Schotland wil varen in vergelijking met het centrale bestuur in Londen.
In dat referendum konden de Schotten zich uitspreken over de vraag of zij als een onafhankelijke staat verder wilden, zodat de unie van 1707 zou worden teniet gedaan. Inderdaad, het Verenigd Koninkrijk – waar behalve Schotland ook nog Engeland, Wales en Noord-Ierland in zitten – bestaat nog maar 300 jaar. Daarvoor was Schotland een volledig apart land, dat constant in de clinch lag met zijn buur.
Toen de Engelse koningin Elisabeth I in 1603 stierf zonder kinderen, ging de troon van Engeland naar Schotse koning James VI. James was de zoon van haar nicht Mary, “Queen of Scots”, die door Elisabeth 18 jaar werd gevangen gehouden omdat ze een rivale was voor de Engelse troon en uiteindelijk in 1586 werd geëxecuteerd. Koning James VI van Schotland werd meteen ook Koning James I van Engeland. Het is trouwens deze James VI die de aanstichter was van de grootste heksenvervolging die er op de Britse eilanden ooit is geweest ...
 |
| James VI van Schotland (Daniel Mytens, 1621) |
De twee landen deelden gedurende een eeuw een koning om zich uiteindelijk in 1707 te verenigen. Met de Acts of Union kreeg Schotland economische zekerheid en stabiliteit, en Engeland extra mankracht en natuurlijke bronnen, om nog maar te zwijgen van een buffer tegen aartsrivaal Frankrijk, dat altijd een goede vriend van Schotland was geweest. Mary, de moeder van James VI, was opgegroeid aan het Franse hof en getrouwd met de Franse kroonprins François II. De geschiedenis had er waarschijnlijk helemaal anders uitgezien als die niet na twee jaar gestorven was.
Niet iedereen stond echter te springen voor een unie met Engeland. Het feit dat de trotse Schotten nu voor altijd het hoofd zouden moeten buigen voor wat werd beslist in het verre Londen, zorgde voor onrust. Toen Bonnie Prince Charlie, de achterkleinzoon van James VI, in 1745 Engeland vanuit Frankrijk binnenviel om de troon opnieuw op te eisen, kon hij op veel steun rekenen bij de Schotse bevolking. De slag bij Culloden in 1746, die Bonnie Prince Charlie verloor, zijn de Schotten nog niet vergeten. De represailles waren hard en gingen erg ver. Zo werd het bijvoorbeeld verboden om tartan te dragen of gaelic te spreken. De fiere Schotten werden professioneel vernederd, en die onderhuidse bitterheid tegenover de Engelsen sluimert nog altijd een beetje na. Alle hoop op zelfbestuur werd vakkundig de kop ingedrukt. Schotland kende een tijd van armoede en hongersnood. Miljoenen weken uit naar de Verenigde Staten.
 |
| Bonnie Prince Charlie (T.S. Evans) |
Pas in 1997 kreeg Schotland, ook na een referendum, voor de eerste keer sinds 1707 een eigen parlement met een aantal bevoegdheden zoals onderwijs en gezondheidszorg. Maar Londen hield een flinke vinger in de pap en behield het recht om elke Schotse wet te kunnen terugdraaien. Ook de liberale koers van de Britse regering, terwijl de Schotten traditioneel eerder links stemmen, zorgde voor frustratie bij een groot deel van de Schotse bevolking. Die zorgde voor een vruchtbare voedingsbodem voor het referendum over de eventuele onafhankelijkheid van Schotland, zodat het tot ieders verbazing nog een dubbeltje op zijn kant was!
Het zal evenwel nog niet voor vandaag zijn: 55% van de Schotten stemden tegen onafhankelijkheid. De Britse premier Cameron – die de afgelopen weken zichtbaar aan het panikeren was – was duidelijk opgelucht. Maar het is nog nooit zo dichtbij geweest en de geest is definitief uit de fles. Ik moet toegeven dat ik stiekem hoopte op een ja-stem. Ik gun het de Schotten alleszins. Beetje bij beetje - Beag air Bheag - nemen ze Alba terug.
Reacties