Supersizers go Samhain
Samhain wordt bij ons thuis altijd met volle overgave gevierd. Alle toeters en bellen worden bovengehaald om er het feestje van het jaar van te maken, de perfecte gelegenheid om al die vrienden die we nog niet te eten hadden gevraagd alsnog van overvloedige spijs en drank te voorzien. De enige voorwaarde waar iedereen aan moet voldoen is er uitzien als de creep-van-de-week. Voor de meesten in onze vriendenkring is dat absoluut geen enkel probleem en we smijten ons dan ook graag met zijn allen en met volle overgave in het Halloweengedruis. De consequenties - als daar zijn katers en een vloer waar Pattex een patent op zou willen nemen - zien we wel onder ogen als het terug licht is. :-)
Halloween geraakt inderdaad meer en meer ingeburgerd in onze streken, en niet alleen voor commerciële winkelacties in de aanloop naar Sinterklaas. Bart De Wever wijdt er vandaag zijn tweewekelijkse column in De Standaard aan. Met al die politieke perikelen vergeten we soms dat hij eigenlijk historicus is, en met zijn Vlaamse klei-voeten mogen we er dus wel van uit gaan dat hij de geschiedenis van onze contreien kent als zijn broekzak.
Lang voordat we christenen waren, vierden de Kelten in deze periode hun Nieuwjaar. De oogst werd afgerond en alle voedsel werd opgeslagen om de winter door te raken. Het was de overgang van licht naar donker, van zomer naar winter. De Kelten geloofden dat de grens tussen hun wereld en de bovenwereld tijdelijk dun en onbewaakt werd, zodat geesten gemakkelijk naar hier konden komen. Het was de bedoeling om de goede geesten aan te trekken met een mooi verlicht huis en de slechte te verjagen door er afschrikwekkend uit te zien.
De katholieke kerk recupereerde deze heidense traditie en voila, het Keltisch Nieuwjaar en het feest van Allerheiligen gingen samenvallen op de nacht van 31 oktober op 1 november. Voor de Kelten was de nacht immers het begin van de dag in plaats van het einde. Zo ontstond Allerheiligenavond of in het Engels All Hallows Eve, verbasterd tot Halloween.
Het werd een christelijk gebruik om de avond voor Allerheiligen van deur tot deur te gaan om te bedelen voor voedsel. In ruil voor de gulle gaven, werd er de volgende dag gebeden voor het zielenheil van de overleden familieleden. Op sommige plaatsen in Vlaanderen werd deze traditie vermengd met het feest van Sint-Maarten op 11 november. Op dat feest werden bieten, pompoenen of rapen uitgehold waarin kaarsen werden gezet om liedjes te gaan zingen voor voedsel. Sint-Maarten vervangt in sommige delen van Vlaanderen nog steeds Sinterklaas...
Om een lang verhaal kort te maken, al sinds mensenheugnis hebben wij in deze periode een drievoudige traditie: een overgangsfeest van licht naar donker, een bedelfeest waarin we onze oogst delen met wie erom komt vragen en een spiritueel feest waarbij we ons in verbinding stellen met de doden. Al die tradities werden door de Ieren meegenomen naar Amerika, waar ze uiteindelijk versmolten tot Halloween.
In plaats van te klagen over de culturele dominantie van de Amerikanen die ons via hun televisieprogramma's en cinema hun wereldbeeld opleggen, stellen we ons beter de vraag hoe het komt dat wij zo gretig meegaan in het Halloweenverhaal (en geloof me, gretig is een understatement als het gaat om onze Halloweenparty :-)). Waarschijnlijk is het omdat Halloween helemaal niet zo vreemd is als we denken, maar integendeel een onderdeel is van onze eigen culturele geschiedenis en identiteit. Halloween is een manier om oude gewoonten en tradities te voorzien van een nieuw en hip jasje. Onze eigen oeroude tradities worden hierdoor dus eigenlijk versterkt in plaats van weggedrukt. Een traditie zonder inhoud verwordt immers tot betekenisloze folklore.
De Wever sluit zijn column af met een heel mooi citaat van de Amerikaanse schrijver Henry James: It takes an endless amount of history to make even a little tradition. En gelijk heeft hij.
 |
| The coven gathereth... |
Lang voordat we christenen waren, vierden de Kelten in deze periode hun Nieuwjaar. De oogst werd afgerond en alle voedsel werd opgeslagen om de winter door te raken. Het was de overgang van licht naar donker, van zomer naar winter. De Kelten geloofden dat de grens tussen hun wereld en de bovenwereld tijdelijk dun en onbewaakt werd, zodat geesten gemakkelijk naar hier konden komen. Het was de bedoeling om de goede geesten aan te trekken met een mooi verlicht huis en de slechte te verjagen door er afschrikwekkend uit te zien.
De katholieke kerk recupereerde deze heidense traditie en voila, het Keltisch Nieuwjaar en het feest van Allerheiligen gingen samenvallen op de nacht van 31 oktober op 1 november. Voor de Kelten was de nacht immers het begin van de dag in plaats van het einde. Zo ontstond Allerheiligenavond of in het Engels All Hallows Eve, verbasterd tot Halloween.
Het werd een christelijk gebruik om de avond voor Allerheiligen van deur tot deur te gaan om te bedelen voor voedsel. In ruil voor de gulle gaven, werd er de volgende dag gebeden voor het zielenheil van de overleden familieleden. Op sommige plaatsen in Vlaanderen werd deze traditie vermengd met het feest van Sint-Maarten op 11 november. Op dat feest werden bieten, pompoenen of rapen uitgehold waarin kaarsen werden gezet om liedjes te gaan zingen voor voedsel. Sint-Maarten vervangt in sommige delen van Vlaanderen nog steeds Sinterklaas...
Om een lang verhaal kort te maken, al sinds mensenheugnis hebben wij in deze periode een drievoudige traditie: een overgangsfeest van licht naar donker, een bedelfeest waarin we onze oogst delen met wie erom komt vragen en een spiritueel feest waarbij we ons in verbinding stellen met de doden. Al die tradities werden door de Ieren meegenomen naar Amerika, waar ze uiteindelijk versmolten tot Halloween.
In plaats van te klagen over de culturele dominantie van de Amerikanen die ons via hun televisieprogramma's en cinema hun wereldbeeld opleggen, stellen we ons beter de vraag hoe het komt dat wij zo gretig meegaan in het Halloweenverhaal (en geloof me, gretig is een understatement als het gaat om onze Halloweenparty :-)). Waarschijnlijk is het omdat Halloween helemaal niet zo vreemd is als we denken, maar integendeel een onderdeel is van onze eigen culturele geschiedenis en identiteit. Halloween is een manier om oude gewoonten en tradities te voorzien van een nieuw en hip jasje. Onze eigen oeroude tradities worden hierdoor dus eigenlijk versterkt in plaats van weggedrukt. Een traditie zonder inhoud verwordt immers tot betekenisloze folklore.
De Wever sluit zijn column af met een heel mooi citaat van de Amerikaanse schrijver Henry James: It takes an endless amount of history to make even a little tradition. En gelijk heeft hij.
Reacties