Runen : een inleiding
De controverse rond het ontstaan van de runen is nog niet voorbij: wetenschappers zijn het er nog steeds niet over eens waar en wanneer het runenschrift in West-Europa verscheen.
Voor de Germaanse volkeren ook maar enige vorm van geschreven taal bezaten, maakten ze al gebruik van beeldsymbolen die ze in steen krasten. Deze prehistorische inscripties in steen (hällristningar), die vooral in Zweden veel worden gevonden, dateren uit de tweede Bronstijd (ca. 1300 voor Christus). Men denkt dat ze misschien een schakel vormen met de Indo-Europese Vruchtbaarheids- en Zonnecultus.
De tekens omvatten afbeeldingen van mensen, dieren, delen van het menselijk lichaam, wapenmotieven, zonnesymbolen, het Swastika kruis en variaties op vierkante en ronde vormen. Doorheen heel Scandinavië zijn nog “hällristningar” of runenstenen te zien.
De runetekens verschillen per regio, in sommige streken werden er extra tekens toegevoegd of afgehaald zodat het historische runenalfabet tussen de 16 en 32 tekens telt.
Het huidige runenalfabet dat wij gaan gebruiken (de Futhark) bestaat uit 24 symbolen en is waarschijnlijk een vermenging van twee verschillende informatiebronnen: de literaire betekenis van de tekens (het alfabetische schrift) aan de ene kant, de symbolische inhoud aan de andere kant.
Het woord “rune” komt van het Gotische Runa en betekent “geheim” of “mysterie”.
De oorspronkelijke betekenis en de oorsprong van de runen is verloren gegaan, maar men is er vrij zeker van dat ze een rituele functie hadden en gebruikt werden voor het voorspellen en aanroepen van hogere machten die leven en geluk van mensen konden beïnvloeden. De vaardigheden van de Runenmagiërs hadden uitwerking op ieder facet van het leven: van het allerheiligste tot het leven van alledag. Zo waren er runen om het weer, het getij, de oogst, de liefde en de gezondheid te beïnvloeden, runen voor de vruchtbaarheid, voor vervloekingen, om vervloekingen op te heffen, voor geboorte en dood.
In het jaar 98 schrijft de Romeinse historicus Tacitus over het gebruik van de runen onder de Germaanse stammen (De origine et situ Germanorum (Germania), hoofdstuk X):
In het voorspellen en het werpen van het lotsorakel waren zij beter dan ieder ander volk. Hun methode van werpen van het lotsorakel was eenvoudig; zij sneden een tak van een fruitdragende boom en verdeelde die in smallen stukjes die zij met verschillende tekens (notae) merkten en strooiden deze willekeurig op een witte doek. Dan werden, nadat door de priester van de stam de Goden waren aangeroepen, of als het in familiekring plaats vond door de vader van de familie, met ten hemel geslagen blik, 3 staafjes opgeraapt die stuk voor stuk overeenkomstig die ingekraste tekens werden geïnterpreteerd.
Publius Cornelius Tacitus1 (ca. 55-120) was een Romeins historicus, schrijver en redenaar. Hij wordt vaak gezien als Rome's grootste historicus.
Runen werden op amuletten, drinkbekers, werpsperen, boven deurstijlen van woningen en op de boeg van de vikingschepen gekrast. Runenmagiërs droegen opvallende gewaden waardoor ze gemakkelijk te herkennen waren. Deze sjamanen waren geëerd, altijd welkom en tegelijk gevreesd.
Er zijn aanwijzingen dat een aanzienlijk aantal van de runenmagiërs vrouwen waren. In de Saga van Erik de Rode door een anonieme auteur lezen we:
Ze droeg een mantel met stenen langs de zoom. Ze droeg een kap van wit kattenvel die haar hele hoofd en nek bedekte. In één hand droeg zij een staf met een knop aan het eind en aan haar gordel, die haar lange gewaad bijeen hield, hing een toverbuidel.
Volgens de Noorse mythologie kreeg de mens de runen van Odin. Hij is de voornaamste God in het Noorse pantheon. Volgens de legende hing hij negen nachten aan de Yggdrasil, de wereldboom, gewond door zijn eigen speer, gekweld door honger, dorst en pijn, zonder hulp en alleen, tot hij, voor hij viel, de runen ontdekte en ze met een laatste verschrikkelijke krachtsinspanning bemachtigde.
In de Edda - een verzameling mythologische verhalen en liederen die als het ware de Noorse bijbel vormen, maar dan zonder de dogma’s van de Katholieke bijbel - wordt het als volgt verhaald:
Ik weet dat ik hing
aan de door wind geteisterde boom,
negen lange nachten,
verwond door mijn eigen speer,
gewijd aan Odin,
mezelf offerend aan mezelf;
gebonden aan de boom,
waarvan niemand kent,
de wortels waaruit hij groeit.
Niemand gaf mij brood,
niemand gaf mij drank;
ik keek neer in de diepste diepten,
waar ik de Runen ontdekte,
met een luide kreet bemachtigde ik ze;
waarna ik duizelig en bezwijmd neerviel.
Al doende won ik aan wijsheid;
woord voor woord
werd ik naar het woord geleid,
van daad tot daad.
Al doende won ik aan wijsheid;
woord voor woord
werd ik naar het woord geleid,
van daad tot daad.
Rond de eerste eeuw na Christus waren de runen wijdverspreid in heel Europa. Naarmate het Christendom opkwam, nam het gebruik van de runen af en werden ze zelfs verboden door hun band met het oude heidendom. Met de heropleving van alles wat occult was op het einde van de 19de eeuw en de hernieuwde belangstelling voor de eigen folklore en gebruiken, werden ook de runen opnieuw heel populair. Nadat Duitse wetenschappers zich echter met de runen gingen bezighouden in de jaren 30 en de Teutoonse (vroeg-duitse) mythologie en folklore misbruikten in hun ideologie, verloren de runen elk krediet. Het duurde tot de jaren 80 van de 20ste eeuw eer ze opnieuw aan belangstelling wonnen als divinatie¬techniek.
Zelfgemaakt van stukjes hout, beentjes (kip), kaarten of kleine kiezelsteentjes of gewoon gekocht in de winkel, kunnen de runen op een divinatie bord of doek worden geworpen, of getrokken worden uit een zakje.
Traditioneel werden de runen geworpen en geïnterpreteerd volgens hun onderlinge positie waarin ze vielen (dikwijls gebaseerd op de magische kosmologie van de Noren, Yggdrasil). Tegenwoordig worden de runen echter voornamelijk getrokken en geïnterpreteerd op een manier gelijkaardig aan de Tarot.
Voor de Germaanse volkeren ook maar enige vorm van geschreven taal bezaten, maakten ze al gebruik van beeldsymbolen die ze in steen krasten. Deze prehistorische inscripties in steen (hällristningar), die vooral in Zweden veel worden gevonden, dateren uit de tweede Bronstijd (ca. 1300 voor Christus). Men denkt dat ze misschien een schakel vormen met de Indo-Europese Vruchtbaarheids- en Zonnecultus.
De tekens omvatten afbeeldingen van mensen, dieren, delen van het menselijk lichaam, wapenmotieven, zonnesymbolen, het Swastika kruis en variaties op vierkante en ronde vormen. Doorheen heel Scandinavië zijn nog “hällristningar” of runenstenen te zien.
 |
| De "Erik-Steen" (Haithabu, Duitsland) |
De runetekens verschillen per regio, in sommige streken werden er extra tekens toegevoegd of afgehaald zodat het historische runenalfabet tussen de 16 en 32 tekens telt.
Het huidige runenalfabet dat wij gaan gebruiken (de Futhark) bestaat uit 24 symbolen en is waarschijnlijk een vermenging van twee verschillende informatiebronnen: de literaire betekenis van de tekens (het alfabetische schrift) aan de ene kant, de symbolische inhoud aan de andere kant.
Het woord “rune” komt van het Gotische Runa en betekent “geheim” of “mysterie”.
De oorspronkelijke betekenis en de oorsprong van de runen is verloren gegaan, maar men is er vrij zeker van dat ze een rituele functie hadden en gebruikt werden voor het voorspellen en aanroepen van hogere machten die leven en geluk van mensen konden beïnvloeden. De vaardigheden van de Runenmagiërs hadden uitwerking op ieder facet van het leven: van het allerheiligste tot het leven van alledag. Zo waren er runen om het weer, het getij, de oogst, de liefde en de gezondheid te beïnvloeden, runen voor de vruchtbaarheid, voor vervloekingen, om vervloekingen op te heffen, voor geboorte en dood.
In het jaar 98 schrijft de Romeinse historicus Tacitus over het gebruik van de runen onder de Germaanse stammen (De origine et situ Germanorum (Germania), hoofdstuk X):
In het voorspellen en het werpen van het lotsorakel waren zij beter dan ieder ander volk. Hun methode van werpen van het lotsorakel was eenvoudig; zij sneden een tak van een fruitdragende boom en verdeelde die in smallen stukjes die zij met verschillende tekens (notae) merkten en strooiden deze willekeurig op een witte doek. Dan werden, nadat door de priester van de stam de Goden waren aangeroepen, of als het in familiekring plaats vond door de vader van de familie, met ten hemel geslagen blik, 3 staafjes opgeraapt die stuk voor stuk overeenkomstig die ingekraste tekens werden geïnterpreteerd.
Publius Cornelius Tacitus1 (ca. 55-120) was een Romeins historicus, schrijver en redenaar. Hij wordt vaak gezien als Rome's grootste historicus.
Runen werden op amuletten, drinkbekers, werpsperen, boven deurstijlen van woningen en op de boeg van de vikingschepen gekrast. Runenmagiërs droegen opvallende gewaden waardoor ze gemakkelijk te herkennen waren. Deze sjamanen waren geëerd, altijd welkom en tegelijk gevreesd.
Er zijn aanwijzingen dat een aanzienlijk aantal van de runenmagiërs vrouwen waren. In de Saga van Erik de Rode door een anonieme auteur lezen we:
Ze droeg een mantel met stenen langs de zoom. Ze droeg een kap van wit kattenvel die haar hele hoofd en nek bedekte. In één hand droeg zij een staf met een knop aan het eind en aan haar gordel, die haar lange gewaad bijeen hield, hing een toverbuidel.
Volgens de Noorse mythologie kreeg de mens de runen van Odin. Hij is de voornaamste God in het Noorse pantheon. Volgens de legende hing hij negen nachten aan de Yggdrasil, de wereldboom, gewond door zijn eigen speer, gekweld door honger, dorst en pijn, zonder hulp en alleen, tot hij, voor hij viel, de runen ontdekte en ze met een laatste verschrikkelijke krachtsinspanning bemachtigde.
In de Edda - een verzameling mythologische verhalen en liederen die als het ware de Noorse bijbel vormen, maar dan zonder de dogma’s van de Katholieke bijbel - wordt het als volgt verhaald:
Ik weet dat ik hing
aan de door wind geteisterde boom,
negen lange nachten,
verwond door mijn eigen speer,
gewijd aan Odin,
mezelf offerend aan mezelf;
gebonden aan de boom,
waarvan niemand kent,
de wortels waaruit hij groeit.
Niemand gaf mij brood,
niemand gaf mij drank;
ik keek neer in de diepste diepten,
waar ik de Runen ontdekte,
met een luide kreet bemachtigde ik ze;
waarna ik duizelig en bezwijmd neerviel.
Al doende won ik aan wijsheid;
woord voor woord
werd ik naar het woord geleid,
van daad tot daad.
Al doende won ik aan wijsheid;
woord voor woord
werd ik naar het woord geleid,
van daad tot daad.
Rond de eerste eeuw na Christus waren de runen wijdverspreid in heel Europa. Naarmate het Christendom opkwam, nam het gebruik van de runen af en werden ze zelfs verboden door hun band met het oude heidendom. Met de heropleving van alles wat occult was op het einde van de 19de eeuw en de hernieuwde belangstelling voor de eigen folklore en gebruiken, werden ook de runen opnieuw heel populair. Nadat Duitse wetenschappers zich echter met de runen gingen bezighouden in de jaren 30 en de Teutoonse (vroeg-duitse) mythologie en folklore misbruikten in hun ideologie, verloren de runen elk krediet. Het duurde tot de jaren 80 van de 20ste eeuw eer ze opnieuw aan belangstelling wonnen als divinatie¬techniek.
Zelfgemaakt van stukjes hout, beentjes (kip), kaarten of kleine kiezelsteentjes of gewoon gekocht in de winkel, kunnen de runen op een divinatie bord of doek worden geworpen, of getrokken worden uit een zakje.
Traditioneel werden de runen geworpen en geïnterpreteerd volgens hun onderlinge positie waarin ze vielen (dikwijls gebaseerd op de magische kosmologie van de Noren, Yggdrasil). Tegenwoordig worden de runen echter voornamelijk getrokken en geïnterpreteerd op een manier gelijkaardig aan de Tarot.
Reacties