Smörgasbord
We zijn nog maar één dag onderweg en we worden al vergast op
een echt Zweeds Smörgåsbord, aan boord van de Stena Scandinavica die ons van
het Duitse Kiel naar Göteborg brengt. Ik had op voorhand vier couverts besteld
voor het buffet aan boord en als dat een voorproefje was voor wat ons in Zweden
te wachten stond, dan was de reis alvast goed begonnen :-).
Een Smörgåsbord is een restantje van het 18de
eeuwse “brännvinsbord” of “alcoholbuffet”. Gedistilleerde alcohol werd in de 15de
eeuw door Duitse kooplui in Zweden geïntroduceerd. Het werd toen helemaal niet
gedronken maar gebruikt bij de productie van buskruit. Alcohol kreeg ook een
plaats in de volksgeneeskunde: door het toevoegen van kruiden allerhande kon
het worden gebruikt als geneesmiddel voor allerhande kwalen en ziektes. Die
kruiden – komijn, venkel, anijs, kervel, hysop, alsem ... allemaal typische
absinthkruiden - geven de “akvavit” van vandaag nog steeds zijn smaak. De
akvavit werd gedronken uit speciale tasjes of gegeten met een lepel, jawel, net
zoals soep. De Zweden gebruiken trouwens nog steeds het woord Sup voor een
glaasje schnaps.
Een “brännvinsbord” is een buffetje van verschillende
soorten akvavit met brood, kaas en ingelegde haring. Zo’n buffetje werd als
aperitiefje aangeboden voor de eigenlijke maaltijd en werd staand genuttigd. Er
werden seeds meer gerechten aan het brännvinsbord toegevoegd, om uiteindelijk
uit te groeien tot een volwaardige maaltijd uit te groeien, het Smörgåsbord
zoals we dat vandaag kennen. Voor een Smörgåsbord trek je best aardig wat tijd
uit als je het ten volle wil appreciëren: er worden op zijn minst vijf gangen
voorzien :-).
De verschillende gerechten worden in een vaste volgorde gegeten:
- Gang 1: haring op verschillende wijzen, knäckebrood en kaas (zo’n beetje de inhoud van de originele Brännvinsbord
- Gang 2: gerookte, ingelegde, gezouten en gekookte vis (meestal zalm)
- Gang 3: Charcuterie, garnalen, gebraden vlees en worstjes
- Gang 4: kleine warme gerechtjes, “Janssons frestelse” (een typisch Zweedse aardappelgratin met ajuin en ansjovis), “kottbullar” (gehaktballetjes) en een soort van hotdog-worstjes
- Gang 5: vers fruit en zoete gerechtjes als dessert
Er wordt gezegd dat je als gastvrouw pas geslaagd bent als
je gasten hun ceintuur moeten losmaken en op de grond moeten gaan liggen om te
bekomen van je Smörgåsbord. Als meisje uit een gezin waar het een schande was als iemand met honger het huis verliet, kan ik me daar helemaal in vinden. :-)
Uiteraard wordt niet alleen maar aan gerechten gedacht, maar
ook aan drank. De traditionele drank die bij een Smörgåsbord hoort is nog
steeds akvavit. Wil je het goed doen, dan serveer je voor elke gang een aparte
akvavit. En daar horen drinkliedjes bij. Blijkbaar wordt er door de Zweden
nogal wat afgezongen tijdens zo’n feestmaal, en het maakt helemaal niet uit of
je goed kan zingen of niet. Het is alleen maar belangrijk dat je meedoet!
Reacties