Runen van bij ons: de Friese Futhork
De meisjes van de lesgroep zijn ondertussen aanbeland bij divinatietechnieken. Om het in-ons-kot gevoel wat op te leuken had Fjierra aan Gavin Bone gevraagd of hij voor hen een online workshop wou geven rond de runen, zijn dada. Ook de rest van de coven mocht meedoen, al twijfelde ik eerst nog. Runen als divinatietool zijn niet meteen mijn ding, maar hun gebruik als magisch alfabet of als magische symbolen in samengestelde bindrunen vind ik dan wel weer heel interessant.
Gavin vertelde ons hoe hij zelf verslingerd raakte aan de runen, hoe ze hem opvielen op de cover van The Lord of the Rings, hoe hij zijn eerste boekje over runen kocht en er meer en meer geïnteresseerd in raakte. Voor de geïnteresseerden: dat was een boek van Ralph Blum met een bijhorend zakje met runensteentjes. Blum had het over de vikingrunen - cool! - maar eigenlijk waren het Angelsaksische runen. Dat verhaal alleen al was plezant om te horen. Mijn avond was goed besteed.
We namen een duik in de geschiedenis van de runen, van de Elder Futhark tot de Anglo-Saxon runes. De Elder Futhark (de oudere Futhark), het oudste runenalfabet van 24 letters, evolueerde doorheen de geschiedenis naarmate de maatschappij complexer of simpeler werd: hoe simpeler, hoe minder letters. Vanaf ongeveer de 10de eeuw was de Younger Futhark (de jongere Futhark) in gebruik, de Vikingrunen, met een alfabet van 16 letters. In Groot-Brittannië zijn het echter vooral de Angelsaksische runen die worden gebruikt, en dat waren ook de runen waarover Ralph Blum het had in zijn boekje, niet de Younger Futhark of de Vikingrunen, ook al noemde hij ze zo in zijn boek. “Vikingrunen” klonk waarschijnlijk cooler :-).
Wat veel mensen niet goed weten is dat de Angelsaksische runen via onze contreien in Engeland zijn geraakt. Een deel van de Angelen en de Saksen die in de vijfde en zesde eeuw na Christus Engeland binnenvielen, bleef hangen in de Lage Landen. De Germaanse stammen die daar woonden gebruikten ook het runenalfabet, maar spraken sommige klanken anders uit. Omdat het runenalfabet een fonetisch alfabet is, werd het Futhark dus het Futhork, met een O in plaats van een A, en met iets meer letters. Dat hoor je overigens nog altijd in het Fries, waar sommige woorden die met een A worden geschreven als een O worden uitgesproken. In sommige delen van Friesland zegt men bijvoorbeeld “Holt!” in plaats van “Halt!”. En zo ging de Futhork en niet de Futhark met de Angelen en de Saksen mee naar Engeland, waar die Anglofriese of Friese runen uiteindelijk de Angelsaksische runen werden, een complexer systeem met opnieuw méér letters.
Voor divinatie worden meestal de 24 karakters uit de oudere Futhark gebruikt, maar als je de runen wil gebruiken als magisch alfabet kan je gelijk welk runenalfabet gebruiken, ook de Cirth runen van de cover van Lord of the Rings (maar dat is nog een ander verhaal). Wil je er samengestelde bindrunen mee maken, dan hangt het af van wat je precies wil doen. Je kan ze gebruiken als substituut voor gewone letters om er een sigil mee te maken. Dan gebruik je ze zoals een magisch alfabet. Je kan ze ook gebruiken om er krachtwoorden mee te maken, zeker als je ze schrijft van rechts naar links zoals dat vroeger het geval was. Wil je echter de krachten die inherent àchter de rune zitten oproepen, dan gebruik je specifieke runen omwille van hun betekenis.
Bronnen:
https://runen-cursus.nl/runennamen-in-oude-talen/
http://www.nederlandsheidendom.net/herkomst%20runen.pdf
https://hobbylark.com/fandoms/lord-of-the-rings-runes
We namen een duik in de geschiedenis van de runen, van de Elder Futhark tot de Anglo-Saxon runes. De Elder Futhark (de oudere Futhark), het oudste runenalfabet van 24 letters, evolueerde doorheen de geschiedenis naarmate de maatschappij complexer of simpeler werd: hoe simpeler, hoe minder letters. Vanaf ongeveer de 10de eeuw was de Younger Futhark (de jongere Futhark) in gebruik, de Vikingrunen, met een alfabet van 16 letters. In Groot-Brittannië zijn het echter vooral de Angelsaksische runen die worden gebruikt, en dat waren ook de runen waarover Ralph Blum het had in zijn boekje, niet de Younger Futhark of de Vikingrunen, ook al noemde hij ze zo in zijn boek. “Vikingrunen” klonk waarschijnlijk cooler :-).
Wat veel mensen niet goed weten is dat de Angelsaksische runen via onze contreien in Engeland zijn geraakt. Een deel van de Angelen en de Saksen die in de vijfde en zesde eeuw na Christus Engeland binnenvielen, bleef hangen in de Lage Landen. De Germaanse stammen die daar woonden gebruikten ook het runenalfabet, maar spraken sommige klanken anders uit. Omdat het runenalfabet een fonetisch alfabet is, werd het Futhark dus het Futhork, met een O in plaats van een A, en met iets meer letters. Dat hoor je overigens nog altijd in het Fries, waar sommige woorden die met een A worden geschreven als een O worden uitgesproken. In sommige delen van Friesland zegt men bijvoorbeeld “Holt!” in plaats van “Halt!”. En zo ging de Futhork en niet de Futhark met de Angelen en de Saksen mee naar Engeland, waar die Anglofriese of Friese runen uiteindelijk de Angelsaksische runen werden, een complexer systeem met opnieuw méér letters.
 |
| De Anglofriese of Friese Futhork |
 |
| De Oudere Futhark |
Letter / Germaans / Angelsaksisch
F / fehu / feoh
U / uruz / ūr
Þ, Th / thurisaz / þorn
A / ansuz / ōs
R / raido / rād
C, K / kenaz / cēn
G / gebo / gyfu
W / wunjo / wyn
H / hagalaz / haegl
N / naudiz / nýð
I / isa / ís
J / jera / gēr
P / pertho / peorð
EI / eihwaz / ēōh
Z / Algiz / eolh-secg
S / sowulo / sigel
T / teiwaz / tir
B / berkana / beorc
E / ehwaz / eh
M / mannuz / man
L / laguz / lagu
ng / inguz / ing
D / dagaz / daeg
O / othila / eþel
Bronnen:
https://runen-cursus.nl/runennamen-in-oude-talen/
http://www.nederlandsheidendom.net/herkomst%20runen.pdf
https://hobbylark.com/fandoms/lord-of-the-rings-runes
Reacties