Walpurgiwie?
In Duitsland, Tsjechië, de Baltische staten en grote delen van Scandinavië wordt op 30 april Walpurgisnacht gevierd. De naam van het feest komt van de Heilige Walburga, al heeft het feest voorchristelijke roots. De Kelten vierden immers Beltain, meer naar het noorden werden Freya en Freyr gevierd. Als Antwerpse coven zouden we misschien ook beter Walpurgisnacht vieren, want Walburga is zowaar de patrones van Antwerpen!
Walburga was een Saksische prinses (geboren rond 710 in Devonshire, Wessex) die samen met haar broers Wunibald en Willibald - Wuni en Willi :-) - in 749 van het huidige Engeland naar Duitsland ging om de heidenen daar te gaan kerstenen, op vraag van haar oom, de heilige Bonifatius, die als eerste vrouwen opriep om hem te helpen bij de kerstening. Walburga werd uiteindelijk abdis van het Benidictinessenklooster van Heidenheim, waar ze uiteindelijk op 25 februari 779 overleed (vandaar dat haar naamdag in de katholieke kalender ook op 25 februari valt). In haar abdijkerk in Heidenheim kan je nu nog altijd het graf zien dat voor haar werd gemaakt in 1448. Het gebeente van Wuni ligt hier ook.
Haar relieken rusten in de kerk van het naburige Eichstatt, die aan Willi werd gewijd. In 870 werden ze op 1 mei van Heidenheim naar Eichstatt gebracht en dat was de start van haar verering daar. Vandaar de keuze voor Walburga om dat heidense feest te verchristelijken: alles waarvoor vroeger Freya werd aangeroepen werd nu het terrein van Walburga :-). Ja, ook vruchtbaarheid: ze werd de patrones van de vroedvrouwen! Je kon haar aanroepen tegen hondsdolheid, hoest, pest, oogziekten, stormen, hongersnood en vele andere plagen. Ze werd de patrones van de landbouwers, van schippers en zeelui en van huisdieren.
Walburga was echter vooral populair voor genezing. Ze werd aanroepen voor genezing van en bescherming tegen alle mogelijke kwalen, waaronder ook de pest. Dat is vandaag wel zeer toepasselijk, nu we in ons kot zitten en schrik hebben om Covid-19 te krijgen, zo’n beetje onze moderne versie van de pest. Het verhaal gaat overigens dat toen haar graf in Eichstatt in 893 werd geopend haar gebeente bedekt was met een soort van dauw, die tot de dag van vandaag uit de rots druppelt waarop haar relieken zijn geplaatst. Aan die ‘Walburgisolie’ worden geneeskrachten toegekend.
Omdat ze hierdoor zo populair was nam Boudewijn de Goede (Boudewijn I, de eerste Graaf van Vlaanderen) een stukkje van de relieken mee naar Veurne, waar ze nu nog altijd worden bewaard. Haar verering verspreidde zich zo verder doorheen de Zuidelijke Nederlanden en Walburga werd niet alleen de beschermheilige van Veurne maar ook die van o.a. Brugge, Ieper, Oudenaarde en dus ook Antwerpen.
Waar nu het Steenplein ligt, stond vroeger de Sint-Walburgiskerk. Toen de Noormannen in 836 de kapel die daar stond verwoestten, liet de keizer Otto I de Grote (die van wat later het Heilig Rooms Rijk zou worden genoemd) op dezelfde plek aan de oevers van de Schelde een burcht bouwen met in het midden een nieuwe kerk opgedragen aan de heilige Walburgis. Het beroemde schilderij “De Kruisoprichting” van Peter Paul Rubens, dat nu in de kathedraal van Antwerpen hangt, was gemaakt voor de Sint-Walburgiskerk! Na de Franse revolutie worden veel kerken hergebruikt als opslagplaatsen of erger. De Sint-Walburgiskerk ontsnapt niet aan dat lot en geraakt in verval tot ze in 1817 uiteindelijk wordt gesloopt. Er is pas terug een Sint-Walburgiskerk vanaf 1936, als bouwmeester Flor Van Reeth een modernistische kerk bouwt in de Volksstraat. Daar wordt nu het reliekschrijn van Sint-Walburga bewaard.
Volgens de legende had Sint-Walburga in de oorspronkelijke kapel of kerk een ‘kluis’ waar ze zich terugtrok om te bidden (wat zeer twijfelachtig is aangezien de eerste kapel er stond sinds 727 en de kerk er pas kwam midden 900, het is dan ook een legende!). Toen ze van Engeland onderweg was naar Duitsland zette ze eerst voet op het continent in Antwerpen. De overtocht was niet znder gevaren: het stormde en het was enkel dankzij Walburga die de hele tijd aan dek bleef bidden dat de storm ging liggen en het schip veilig in Antwerpen kon aanleggen. Zo werd Sint-Walburga de beschermvrouwe van de zeelieden, meteen de reden waarom in Antwerpen vier keer per jaar een speciale dienst voor haar werd opgedragen in de kerk die naar haar was vernoemd.
Behalve voor genezing zou ik haar overigens ook aanroepen voor alles wat met vrouwelijke kracht te maken heeft. Ze was niet alleen zelf een straffe madam, ze hield zich in haar klooster behalve met genezing ook vooral bezig met het onderricht van meisjes. In tegenstelling tot veel vrouwen kreeg ze dankzij haar adellijke status en de rol die voor haar was uitgestippeld binnen de kerk een gedegen opvoeding. Ze kon lezen en schrijven en schreef boeken over het leven en de reizen van haar broers (die net als zij heilig werden verklaard). Ze wordt beschouwd als de eerste vrouwelijke auteur van Engeland en Duitsland!
Je herkent haar trouwens heel gemakkelijk op de schilderijen, beelden en ikonen: ze draagt meestal het zwarte nonnenkleed van haar Benedictinessenorde, met soms een staf en sleutel die haar positie als abdis aangeven. Soms draagt ze daar bovenop een koninklijke kroon om haar hoge adelijke status aan te geven. Je herkent haar echter meteen aan de combinatie met een flesje genezende Walburgisolie en een boek.
Bronnen:
http://www.heiligen.net/heiligen/02/25/02-25-0779-walburgis.php
http://users.telenet.be/paulkeymeulen/smistreek/kerken%20rond%20Aalst/Meldert%20kerk%20Sint%20Walburga/sitepaginas.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Walburgiskerk_(Antwerpen)
https://www.newadvent.org/cathen/15526b.htm
https://www.abtei-st-walburg.de/startseite/
 |
| Sint-Walburga (Benedictinessenklooster Eichstatt, Duitsland) |
Walburga was een Saksische prinses (geboren rond 710 in Devonshire, Wessex) die samen met haar broers Wunibald en Willibald - Wuni en Willi :-) - in 749 van het huidige Engeland naar Duitsland ging om de heidenen daar te gaan kerstenen, op vraag van haar oom, de heilige Bonifatius, die als eerste vrouwen opriep om hem te helpen bij de kerstening. Walburga werd uiteindelijk abdis van het Benidictinessenklooster van Heidenheim, waar ze uiteindelijk op 25 februari 779 overleed (vandaar dat haar naamdag in de katholieke kalender ook op 25 februari valt). In haar abdijkerk in Heidenheim kan je nu nog altijd het graf zien dat voor haar werd gemaakt in 1448. Het gebeente van Wuni ligt hier ook.
Haar relieken rusten in de kerk van het naburige Eichstatt, die aan Willi werd gewijd. In 870 werden ze op 1 mei van Heidenheim naar Eichstatt gebracht en dat was de start van haar verering daar. Vandaar de keuze voor Walburga om dat heidense feest te verchristelijken: alles waarvoor vroeger Freya werd aangeroepen werd nu het terrein van Walburga :-). Ja, ook vruchtbaarheid: ze werd de patrones van de vroedvrouwen! Je kon haar aanroepen tegen hondsdolheid, hoest, pest, oogziekten, stormen, hongersnood en vele andere plagen. Ze werd de patrones van de landbouwers, van schippers en zeelui en van huisdieren.
Walburga was echter vooral populair voor genezing. Ze werd aanroepen voor genezing van en bescherming tegen alle mogelijke kwalen, waaronder ook de pest. Dat is vandaag wel zeer toepasselijk, nu we in ons kot zitten en schrik hebben om Covid-19 te krijgen, zo’n beetje onze moderne versie van de pest. Het verhaal gaat overigens dat toen haar graf in Eichstatt in 893 werd geopend haar gebeente bedekt was met een soort van dauw, die tot de dag van vandaag uit de rots druppelt waarop haar relieken zijn geplaatst. Aan die ‘Walburgisolie’ worden geneeskrachten toegekend.
Omdat ze hierdoor zo populair was nam Boudewijn de Goede (Boudewijn I, de eerste Graaf van Vlaanderen) een stukkje van de relieken mee naar Veurne, waar ze nu nog altijd worden bewaard. Haar verering verspreidde zich zo verder doorheen de Zuidelijke Nederlanden en Walburga werd niet alleen de beschermheilige van Veurne maar ook die van o.a. Brugge, Ieper, Oudenaarde en dus ook Antwerpen.
 |
| De Sint-Walburgiskerk (Burchtkerk) in Antwerpen in 1565 (Door Grapheus, Cornelius; Bononiensis, Virgilius (ill.) - Urbs Antverpia (1565), Publiek domein, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=47213417) |
Waar nu het Steenplein ligt, stond vroeger de Sint-Walburgiskerk. Toen de Noormannen in 836 de kapel die daar stond verwoestten, liet de keizer Otto I de Grote (die van wat later het Heilig Rooms Rijk zou worden genoemd) op dezelfde plek aan de oevers van de Schelde een burcht bouwen met in het midden een nieuwe kerk opgedragen aan de heilige Walburgis. Het beroemde schilderij “De Kruisoprichting” van Peter Paul Rubens, dat nu in de kathedraal van Antwerpen hangt, was gemaakt voor de Sint-Walburgiskerk! Na de Franse revolutie worden veel kerken hergebruikt als opslagplaatsen of erger. De Sint-Walburgiskerk ontsnapt niet aan dat lot en geraakt in verval tot ze in 1817 uiteindelijk wordt gesloopt. Er is pas terug een Sint-Walburgiskerk vanaf 1936, als bouwmeester Flor Van Reeth een modernistische kerk bouwt in de Volksstraat. Daar wordt nu het reliekschrijn van Sint-Walburga bewaard.
 |
| Reliekschrijn van Sint-Walburgis (Sint-Walburgiskerk, Antwerpen) |
Volgens de legende had Sint-Walburga in de oorspronkelijke kapel of kerk een ‘kluis’ waar ze zich terugtrok om te bidden (wat zeer twijfelachtig is aangezien de eerste kapel er stond sinds 727 en de kerk er pas kwam midden 900, het is dan ook een legende!). Toen ze van Engeland onderweg was naar Duitsland zette ze eerst voet op het continent in Antwerpen. De overtocht was niet znder gevaren: het stormde en het was enkel dankzij Walburga die de hele tijd aan dek bleef bidden dat de storm ging liggen en het schip veilig in Antwerpen kon aanleggen. Zo werd Sint-Walburga de beschermvrouwe van de zeelieden, meteen de reden waarom in Antwerpen vier keer per jaar een speciale dienst voor haar werd opgedragen in de kerk die naar haar was vernoemd.
 |
| Tapijt met scènes uit het leven van Sint-Walburga (een deel van een tapijt met zes scènes, vervaardigd rond 1460 in Nürnberg voor het Benedictinessenklooster van Eichstatt. Deze scène toont de overtocht van prinses Walburga met haar gezellinnen op de stormachtige zee (Harburg, Fürst Wallerstein - Archiv und Sammlungen, Schloss Harburg, D-86655 Harburg. Foto Hirsch, Nördlingen) |
Behalve voor genezing zou ik haar overigens ook aanroepen voor alles wat met vrouwelijke kracht te maken heeft. Ze was niet alleen zelf een straffe madam, ze hield zich in haar klooster behalve met genezing ook vooral bezig met het onderricht van meisjes. In tegenstelling tot veel vrouwen kreeg ze dankzij haar adellijke status en de rol die voor haar was uitgestippeld binnen de kerk een gedegen opvoeding. Ze kon lezen en schrijven en schreef boeken over het leven en de reizen van haar broers (die net als zij heilig werden verklaard). Ze wordt beschouwd als de eerste vrouwelijke auteur van Engeland en Duitsland!
Bronnen:
http://www.heiligen.net/heiligen/02/25/02-25-0779-walburgis.php
http://users.telenet.be/paulkeymeulen/smistreek/kerken%20rond%20Aalst/Meldert%20kerk%20Sint%20Walburga/sitepaginas.htm
https://nl.wikipedia.org/wiki/Sint-Walburgiskerk_(Antwerpen)
https://www.newadvent.org/cathen/15526b.htm
https://www.abtei-st-walburg.de/startseite/
Reacties