Leven als god(in) in Frankrijk
Mijn liefste en ik hebben er een paar daagjes Frankrijk op zitten. We waren naar ginder getrokken voor nog een rollenspelevent(je) dat werd georganiseerd in het buitenhuis van de ouders van een vriend van ons. Zij hebben begin van de jaren tachtig in Pousseaux, een boerengat op de grens van de Bourgogne, een klein vervallen kasteeltje gekocht om dat vervolgens met veel liefde samen met hun vier zonen op te knappen in evenzovele jaarlijkse werkvakanties. Nu is het nog steeds een klein vervallen kasteeltje :-) maar eentje met zoveel charme dat je de gigantische duizendpoten die op spinnenjacht gaan er met plezier bij neemt. Dat komt omdat de vrouw des huizes het "Château des Belges" ingericht heeft met alles wat ze op de wekelijkse inboedelverkopen op de Vrijdagmarkt in Antwerpen op de kop kon tikken en dat een beetje aan het interbellum doet denken. Het resultaat is een rommelige jaren twintig bric à brac die vreemd genoeg helemaal niet chaotisch aandoet maar je het gevoel geeft dat je thuiskomt. Geweldig!
Pousseaux ligt in een dorpje van een voorschoot groot, midden tussen de velden. Niemand heeft er ooit van gehoord, behalve de klimmers onder ons want de rotsen van Surgy, die op wandelafstand van Pousseaux liggen, zijn blijkbaar berucht in dat milieu. Beter bekend zijn Auxerre en Vezelay. Vezelay mag dan maar 500 inwoners tellen, toch is het wereldberoemd en niet alleen omdat het zo geweldig pittoresk is zoals het daar bovenop een berg ligt en zich één van de 152 mooiste dorpen van Frankrijk mag noemen. In Vezelay staat immers La Madeleine, een gigantische romaanse basiliek - om je een idee te geven: de Notre-Dame in Parijs is blijkbaar slechts een luttele tien meter groter! - gewijd aan Maria Magdalena, die zeer terecht op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat en die in de 19de eeuw door de beroemde architect Viollet-Le-Duc werd gerestaureerd. Het is dan ook nog steeds een geliefd bedevaartsoord. In de middeleeuwen was het de laatste verzamelplaats alvorens op weg te gaan naar Santiago de Compostella en van hieruit vertrok de derde grote kruistocht.
Een katholiek heiligdom gewijd aan Maria Magdalena? Jawel. Er wordt gezegd dat Maria Magdalena een "gevallen vrouw" was die berouw toonde voor haar zonden (al staat ze sinds 1969 niet meer als boetvaardige zondares in de heiligenkalender) maar we weten ook dat er in 1896 in Caïro een apocrief evangelie van Maria Magdalena gevonden is, waaruit zou blijken dat ze één van de apostelen was of misschien zelfs de geliefde van Jezus ... Wie ooit De Da Vinci Code van Dan Brown gelezen heeft, weet al dat de legende gaat dat Maria Magdalena naar Frankrijk zou zijn gekomen en met haar bootje geland zou zijn in de Camargue, en meer bepaald in Saintes-Maries-de-la-Mer. Dan Brown oppert daar bovenop de veronderstelling dat Maria Magdalena wel eens zwanger geweest zou kunnen zijn, wat meteen een verklaring zou zijn voor de legende van de Heilige Graal of San Greal die volgens De Da Vinci Code eigenlijk het Sang Real of de koninklijke bloedlijn van Jezus zou zijn ...
Wat de meeste mensen echter niet weten is dat Maria Magdalena in de tijd dat de basiliek werd gebouwd nog werd gelijkgesteld aan de Maria van Bethaniën uit de bijbel, de zus van Lazarus die door Jezus teruggehaald werd uit de dood. La Madeleine dateert uit de 11de eeuw. Dat is de periode dat in de Provence de verering van Lazarus begon en de reliekschrijn met het gebeente van Maria Magdalena door grote drommen mensen werd bezocht. Er wordt gezegd dat Lazarus ter dood veroordeeld werd en met zijn twee zussen op een onbestuurbare boot werd gezet, die in Frankrijk landde. Om het verhaal helemaal rond te maken is het de moeite waard om te vermelden dat het verhaal van de wederopstanding van Lazarus volgens sommige theologen slechts een manier was om de oude cultus van Osiris te verchristelijken, zoals het christendom dat wel meer heeft gedaan met inheemse religies.
De naam Lazarus is alleszins de Latijnse vorm van het Griekse Lazaros, kort voor Eleazaros dat "God heeft geholpen" betekent, of het Hebreeuwse Elʿazar, dat ook "Elohim (God) heeft geholpen" betekent. Osiris is in het Hebreeuws Elaser ("El Aser" betekent "God helpt") en dat lijkt wel heel erg sterk op "Elʿazar" ... Het verhaal van de wederopstanding van Lazarus zou dus gebaseerd zijn op de Egyptische mythologie rond de dood en wederopstanding van Osiris, alleen is het in het evangelie van Johannes niet Isis die haar echtgenoot redt uit de dood, maar Jezus. Osiris symboliseert de de dagelijkse cyclus van het 'sterven' van de zon bij zonsondergang en zijn 'wedergeboorte' bij zonsopkomst. Hij was de verpersoonlijking van de vruchtbaarheid van het land en de geest van de vegetatiecyclus. De plaats waar de wederopstanding van Lazarus plaats vond heette Bethanië. Dat zou volgens sommigen ook "huis van de dood" betekenen, alweer een link naar Osiris. Hij heerste immers over het dodenrijk en schonk nieuw leven aan diegenen die door een zuivere levenswandel onsterfelijkheid hadden verdiend.
In de duizend jaar oude crypte van La Madeleine staat in een nis vol geschilderde zonnebloemen - symbool voor verheerlijking - het reliekschrijn van Maria Magdalena. Zoals ik altijd doe, heb ik ook hier een kaarsje gebrand, al was het deze dus keer niet voor Maria maar voor Maria Magdalena. Of Isis? Van mijn sokken geblazen werd ik alleszins niet ...
La Madeleine is anders wel een geweldig mooie kerk. Ze staat op een plek waar volgens de overlevering vroeger een tempel van Mithras moet hebben gestaan. De plaats daarvan zou je nog steeds kunnen zien omdat ze in de basiliek wordt aangeduid met een stierenkopje! De hele architectuur staat overigens bol van de symboliek. De basiliek is zelfs zo gebouwd dat er rekening wordt gehouden met de positie van de aarde tegenover de zon. Zo valt bijvoorbeeld elk jaar precies op het middaguur van de zomerzonnewende, als de zon het hoogst staat, de zon zo binnen dat hij de middenbeuk in tweeën deelt met een stippellijn van zonlicht.
En het was me ook al opgevallen dat er ergens op één van de vele zuilen als het ware een eikenblad was gekleefd, blijkbaar een stilzwijgende verwijzing naar de oude Gallische traditie van de druiden die nog niet geheel was verdwenen ... Ergens in de basiliek moet er zelfs een druïdische dolmen staan, die echter niet toegankelijk is voor het publiek. De vele spiralen zouden dan weer verwijzen naar het water, de stroom van het leven. En daar bovenop blijkt ook nog eens dat de abdij van Vezelay samen met zes andere christelijke heilige plaatsen de constellatie van de Grote Beer vormen ... Over een heilige plek gesproken!
Volgens kerkvader Augustinus verwijst de zichtbare schoonheid in de reële wereld naar de onzichtbare werkelijkheid, waarvan het zichtbare als het ware een geheimzinnige afstraling en openbaring is (al hadden we dat vroeger al eens gelezen bij Plato, in de parabel van de grot :-)). De basiliek is volgens deze opvatting de aardse schaduw van "de eeuwige tempel van het hemelse Jeruzalem". Dat stemt hoopvol: blijkbaar hebben we daar toch allemaal ons plekje :-)
Het tuinhek
Pousseaux ligt in een dorpje van een voorschoot groot, midden tussen de velden. Niemand heeft er ooit van gehoord, behalve de klimmers onder ons want de rotsen van Surgy, die op wandelafstand van Pousseaux liggen, zijn blijkbaar berucht in dat milieu. Beter bekend zijn Auxerre en Vezelay. Vezelay mag dan maar 500 inwoners tellen, toch is het wereldberoemd en niet alleen omdat het zo geweldig pittoresk is zoals het daar bovenop een berg ligt en zich één van de 152 mooiste dorpen van Frankrijk mag noemen. In Vezelay staat immers La Madeleine, een gigantische romaanse basiliek - om je een idee te geven: de Notre-Dame in Parijs is blijkbaar slechts een luttele tien meter groter! - gewijd aan Maria Magdalena, die zeer terecht op de Werelderfgoedlijst van de UNESCO staat en die in de 19de eeuw door de beroemde architect Viollet-Le-Duc werd gerestaureerd. Het is dan ook nog steeds een geliefd bedevaartsoord. In de middeleeuwen was het de laatste verzamelplaats alvorens op weg te gaan naar Santiago de Compostella en van hieruit vertrok de derde grote kruistocht.
Onderweg naar Guédélon
Een katholiek heiligdom gewijd aan Maria Magdalena? Jawel. Er wordt gezegd dat Maria Magdalena een "gevallen vrouw" was die berouw toonde voor haar zonden (al staat ze sinds 1969 niet meer als boetvaardige zondares in de heiligenkalender) maar we weten ook dat er in 1896 in Caïro een apocrief evangelie van Maria Magdalena gevonden is, waaruit zou blijken dat ze één van de apostelen was of misschien zelfs de geliefde van Jezus ... Wie ooit De Da Vinci Code van Dan Brown gelezen heeft, weet al dat de legende gaat dat Maria Magdalena naar Frankrijk zou zijn gekomen en met haar bootje geland zou zijn in de Camargue, en meer bepaald in Saintes-Maries-de-la-Mer. Dan Brown oppert daar bovenop de veronderstelling dat Maria Magdalena wel eens zwanger geweest zou kunnen zijn, wat meteen een verklaring zou zijn voor de legende van de Heilige Graal of San Greal die volgens De Da Vinci Code eigenlijk het Sang Real of de koninklijke bloedlijn van Jezus zou zijn ...
Maria Magdalena
Wat de meeste mensen echter niet weten is dat Maria Magdalena in de tijd dat de basiliek werd gebouwd nog werd gelijkgesteld aan de Maria van Bethaniën uit de bijbel, de zus van Lazarus die door Jezus teruggehaald werd uit de dood. La Madeleine dateert uit de 11de eeuw. Dat is de periode dat in de Provence de verering van Lazarus begon en de reliekschrijn met het gebeente van Maria Magdalena door grote drommen mensen werd bezocht. Er wordt gezegd dat Lazarus ter dood veroordeeld werd en met zijn twee zussen op een onbestuurbare boot werd gezet, die in Frankrijk landde. Om het verhaal helemaal rond te maken is het de moeite waard om te vermelden dat het verhaal van de wederopstanding van Lazarus volgens sommige theologen slechts een manier was om de oude cultus van Osiris te verchristelijken, zoals het christendom dat wel meer heeft gedaan met inheemse religies.
De naam Lazarus is alleszins de Latijnse vorm van het Griekse Lazaros, kort voor Eleazaros dat "God heeft geholpen" betekent, of het Hebreeuwse Elʿazar, dat ook "Elohim (God) heeft geholpen" betekent. Osiris is in het Hebreeuws Elaser ("El Aser" betekent "God helpt") en dat lijkt wel heel erg sterk op "Elʿazar" ... Het verhaal van de wederopstanding van Lazarus zou dus gebaseerd zijn op de Egyptische mythologie rond de dood en wederopstanding van Osiris, alleen is het in het evangelie van Johannes niet Isis die haar echtgenoot redt uit de dood, maar Jezus. Osiris symboliseert de de dagelijkse cyclus van het 'sterven' van de zon bij zonsondergang en zijn 'wedergeboorte' bij zonsopkomst. Hij was de verpersoonlijking van de vruchtbaarheid van het land en de geest van de vegetatiecyclus. De plaats waar de wederopstanding van Lazarus plaats vond heette Bethanië. Dat zou volgens sommigen ook "huis van de dood" betekenen, alweer een link naar Osiris. Hij heerste immers over het dodenrijk en schonk nieuw leven aan diegenen die door een zuivere levenswandel onsterfelijkheid hadden verdiend.
De relikwie van Maria Magdalena
In de duizend jaar oude crypte van La Madeleine staat in een nis vol geschilderde zonnebloemen - symbool voor verheerlijking - het reliekschrijn van Maria Magdalena. Zoals ik altijd doe, heb ik ook hier een kaarsje gebrand, al was het deze dus keer niet voor Maria maar voor Maria Magdalena. Of Isis? Van mijn sokken geblazen werd ik alleszins niet ...
La Madeleine is anders wel een geweldig mooie kerk. Ze staat op een plek waar volgens de overlevering vroeger een tempel van Mithras moet hebben gestaan. De plaats daarvan zou je nog steeds kunnen zien omdat ze in de basiliek wordt aangeduid met een stierenkopje! De hele architectuur staat overigens bol van de symboliek. De basiliek is zelfs zo gebouwd dat er rekening wordt gehouden met de positie van de aarde tegenover de zon. Zo valt bijvoorbeeld elk jaar precies op het middaguur van de zomerzonnewende, als de zon het hoogst staat, de zon zo binnen dat hij de middenbeuk in tweeën deelt met een stippellijn van zonlicht.
Zomerzonnewende
Winterzonnewende
En het was me ook al opgevallen dat er ergens op één van de vele zuilen als het ware een eikenblad was gekleefd, blijkbaar een stilzwijgende verwijzing naar de oude Gallische traditie van de druiden die nog niet geheel was verdwenen ... Ergens in de basiliek moet er zelfs een druïdische dolmen staan, die echter niet toegankelijk is voor het publiek. De vele spiralen zouden dan weer verwijzen naar het water, de stroom van het leven. En daar bovenop blijkt ook nog eens dat de abdij van Vezelay samen met zes andere christelijke heilige plaatsen de constellatie van de Grote Beer vormen ... Over een heilige plek gesproken!
Volgens kerkvader Augustinus verwijst de zichtbare schoonheid in de reële wereld naar de onzichtbare werkelijkheid, waarvan het zichtbare als het ware een geheimzinnige afstraling en openbaring is (al hadden we dat vroeger al eens gelezen bij Plato, in de parabel van de grot :-)). De basiliek is volgens deze opvatting de aardse schaduw van "de eeuwige tempel van het hemelse Jeruzalem". Dat stemt hoopvol: blijkbaar hebben we daar toch allemaal ons plekje :-)
Reacties