DIY Sint-Janskruidolie
Als er één kruid is dat met midzomer wordt geassocieerd, dan is het wel Sint-Janskruid (Hypericum perforatum). Zijn Latijnse naam verwijst naar de Griekse god Hyperion, vader van de zon in de Griekse mythologie, en naar de kleine gaatjes die je op de bladeren van de plant ziet en die vol etherische olie zitten. Daar komt ook zijn Franse naam, Millepertuis, vandaan. Sint-Janskruid is een doorlevende plant die je overal in Europa vindt en die goed gedeit in bermen, langs spoorwegen en op verlaten terreinen. Hij bloeit van juni tot september. Zijn gele bloemetjes staan nu overal in bloei, alsof de zon overal kleine copietjes van zichzelf over de aarde heeft uitgestrooid. De naam van het kruid komt niet uit de lucht gevallen, want rond deze tijd wordt Sint-Jan (letterlijk dus :-)) in de bloemetjes gezet: op 24 juni wordt Sint-Jan gevierd. Rond midzomer dus, als de zon op zijn maximale kracht staat en de actieve stoffen in de plant ook het sterkst zijn.
Sint-Janskruid wordt al eeuwenlang gebruikt omwille van zijn medicinale en magische werking. In het oude Griekenland werd de plant gebruikt voor zenuwaandoeningen (hij wordt nu nog steeds gebruikt omwille van zijn antidepressieve werking), maar vanwege zijn antibaceteriële en antivirale ontstekingsremmende eigenschappen werd het ook bij wonden en brandwonden toegepast. De plant werd ook gebruikt om de vrouwelijke vruchtbaarheid te verhogen (helemaal in lijn met de periode van het jaar!). Het kruid werd gezien als een panacea, een wondermiddel dat voor vanalles goed was. Nochtans is dat potentieel gevaarlijk want de actieve stoffen in de plant zijn sterk en niet allemaal onschuldig. Het kruid beïnvloedt de stoffen in je hersenen die een rol spelen bij je stemmingen en emoties en wordt dus vooral gebruikt voor mensen met (lichte) depressieve neigingen. Maar: het heeft ook heel wat bijwerkingen en kan zelfs dodelijk zijn, vandaar dat ten stelligste wordt afgeraden om deze plant te gebruiken als je al andere geneesmiddelen gebruikt zoals de pil, antidepressiva, antivirale geneesmiddelen enz. … Je kan er ook gevoeliger voor zonlicht door worden. Niet mee knoeien dus!
Al sinds de eerste eeuw na Christus wordt olie gemaakt van de bloemen of worden die gedroogd en vermalen tot een poeder dat herba hybericum wordt genoemd. Voor de komst van het christendom en Sint-Jan werd het kruid bloedkruid genoemd (niet te verwarren met duizendblad dat in het Engels ook wel eens bloodwort wordt genoemd) omdat de olie die je van de bloemetjes trekt knalrood wordt. Dat komt van het rode sap, je moet de bloemetjes maar eens stukwrijven tussen je vingers. Later werd het verhaal dat Johannes de Doper – Sint-Jan – de met het bloed van Jezus doordrenkte plant onder het kruis waar hij aan was genageld heeft geplukt, of nog dat de plant uit het bloed van Sint-Jan zelf groeide.
Omwille van dat rode sap noemden de Germanen de plant Baldrkruid, naar het bloed van de Noorse god van het licht, vreugde, zuiverheid en de zomerzon Baldr, die door middel van een list van Loki (uiteraard) door zijn eigen blinde broer Hödr werd gedood met een pijl gemaakt van maretak, de enige plant waarmee de zonnegod kon worden gedood. Omdat hij door alle goden zo geliefd was, lieten die uit zijn bloed een kruid groeien ter zijner ere, zodat hij nooit zou worden vergeten. Dat was Baldrkruid of Sint-Janskruid. Het verhaal van Baldr en Hödr is een beetje vergelijkbaar met dat van de Keltische eikkoning en hulstkoning: Baldrs dood door Hödr is de overwinning van de duisternis op het licht, de duisternis van de winter op het licht van de zomer. Midzomer werd beschouwd als de verjaardag van Baldrs dood en van zijn afdaling naar de onderwereld. Op die langste dag van het jaar werden grote vreugdevuren aangestoken ter ere van de zonnegod.
De kracht van de zon zien we meteen ook terug in het magisch gebruik van het kruid. De plant is bijvoorbeeld een vaste waarde in kruidenwissen ter bescherming, en in zijn Nederlandse bijnaam ‘Jaagt-den-duivel’ of in de Engelse volksmond ‘Chase-devil’ horen we ook al dat het kruid in de volksmagie zijn plaats had als afschrikmiddel voor alles wat negatief en kwaadaardig is. Een legende vertelt dat de duivel kwaad werd toen hij merkte dat er door toedoen van Sint-Janskruid minder volk in de hel terecht kwam en met zijn klauwen de plant probeerde te vernietigen. Dat lukte echter niet, al lieten zijn klauwen wel de kleine zwarte puntjes achter die we op de blaadjes van de plant zien.
Met Sint-Janskruidolie maken we dan ook een midzomerolie die – los van zijn medicinale werking – perfect kan worden gebruikt in rituelen ter bescherming of waarin we de kracht van de zon – die we opslaan in de olie – kunnen gebruiken.
Wat heb je nodig?
- Een handvol versgeplukte bloemetjes
- Een weckpot
- Olie (de verhouding is 1 volume bloemetjes op 1 volume olie)
- Gaasdoek of zeef
- Donkere glazen flesjes
Pluk op een warme en droge dag, het liefst in de ochtend, een handvol van de gele bloemetjes. Pluk de bloemknoppen die net opengaan, of knip de bloemen, knoppen en bovenste paar blaadjes van elke plant (ongeveer de bovenste 6 tot 8 centimeter van de plant, inclusief blaadjes en stengels). Pluk enkel de bloemen, laat de planten zelf staan! Zorg er ook voor dat je geen woestenij achterlaat: als er maar één plant staat, laat die dan gewoon staan en ga op zoek naar een andere plek waar je wel Sint-Janskruid in overvloed kan vinden.
Hoewel je ook met gedroogde bloemen geïnfuseerde olie kan maken, doen we het nu toch met verse bloemen omdat we de volle kracht van de zomer in onze olie willen hebben. Ook voor medicinale olie gebruik je best de verse bloemen want de plant verliest bij het drogen veel van de werkzame stoffen de je in je olie wil hebben.
Laat de bloemetjes heel even liggen zodat kleine beestjes die je misschien per ongeluk mee naar huis hebt genomen weg kunnen. Alle overtollige vocht is dan meteen ook opgedroogd. Het is niet erg als de bloemen een beetje slap worden.
Zorg dat de weckpot die je gaat gebruiken helemaal proper is en gezuiverd met bijvoorbeeld bijvoetsmudge als je de olie magisch wil gaan gebruiken.
Doe de bloemetjes in de weckpot – ongeveer ¾ gevuld – en druk heel lichtjes aan, niet platpersen. Heb je weinig bloemetjes, gebruik dan een kleinere pot.
Giet olie over de bloemetjes en zorg dat ze helemaal onder staan zodat ze zeker niet kunnen gaan schimmelen. Welke olie je gebruikt maakt eigenlijk niet uit. Een biologische olijfolie, zonnebloemolie of lokale raapzaadolie is prima.
Sluit het deksel en plaats de weckpot op een warme, zonnige plek, op de vensterbank bijvoorbeeld maar het terras kan ook als het buiten mooi weer is. Zonder het licht en de warmte van de zon krijgt de olie niet zijn kenmerkende dieprode kleur.
Laat de pot minstens 4 tot 6 weken trekken. Draai hem regelmatig eens om of schud voorzichtig. Zorg ervoor dat de bloemetjes ten allen tijde helemaal onder de olie staan. Als je wil kan je er na een paar dagen nog wat extra bloemetjes bijdoen om de olie nog krachtiger te krijgen. Dat kan je zelfs een paar keer doen.
Na een paar weken is de kleur van de olie veranderd van geel naar rood. Je kan de bloemetjes nu uit de olie zeven met een gaasdoek of zeef. Vang de olie op in een propere kom. Laat het mengsel rustig uitlekken, niet persen.
Wil je de olie nog sterker maken, herhaal dan hetzelfde proces met een nieuwe lading bloemetjes in dezelfde olie. Ben je tevreden met de olie die je hebt, doe de gezeefde olie dan in donkere glazen flesjes en bewaar ze op een donkere, koele plaats. De olie blijft tot een jaar goed.
Bronnen:
- https://www.west-vlaanderen.be/recepten-met-sint-janskruid
- https://en.wikipedia.org/wiki/Hypericum_perforatum
- https://keltische-en-germaanse-mythologie.clubs.nl/nieuws/detail/200057_midzomerzonnewende-21-juni-en-st-jan-24-juni
- https://unrulygardening.com/st-johns-wort-oil-salve/
- https://aromalifestyle.nl/grondstoffen/kruidenolie-maken/sint-janskruid-olie/#:~:text=Sint%20Janskruid%20olie%20maken,biologische%2C%20zonnebloemolie%20of%20olijfolie%20overheen.
- https://annetanne.be/kruidenklets/uit-de-kruidenmand/recepten/sint-janskruid-recepten/#:~:text=Sint%2DJansolie,-Sint%2Djanskruid%20bloemetjes&text=Doe%20de%20bloemetjes%20in%20een,gedurende%20een%20drietal%20weken%20trekken.
- https://kruidenmeer.nl/sint-janskruid-hypericum-perforatum/
- https://hildaskitchenblog.com/recipe/st-johns-wort-oil/
Reacties