Väntljusstaken

Het lijkt nog verschrikkelijk ver weg - het is nog maar net Samhain geweest en Sinterklaas moet nog langskomen - maar vanavond steken ook wij de eerste kaars aan van onze zogenaamde väntljusstaken, in afwachting van kerstmis. In de komende coronawinter kunnen we wat extra licht wel gebruiken.

Vier weken voor kerstmis worden in onze streken ook overal de adventskaarsen aangestoken. Dat is een oud van oorsprong Duits gebruik uit de 19de eeuw dat de geboorte van Christus aankondigt maar dat zoals zoveel andere dingen waarschijnlijk door de katholieke kerk overgenomen werd van een veel ouder gebruik. 

In Scandinavië doen ze enthousiast mee met dat gebruik. De Scandinaven hebben zowiezo iets met kaarsen. Misschien komt dat doordat de winter daar nog donkerder is dan bij ons. Zweden, Noren, Denen, het maakt niet uit, ze zetten allemaal hun huis vol met kaarsen in de winter voor een beetje licht en hygge. Vroeger was dit een puur Scandinaafs fenomeen, maar door het succes van social media doet tegenwoordig heel de wereld mee.

In Zweden steken mensen die een alternatief zoeken voor de christelijk gekaapte traditie tegenwoordig opnieuw meer en meer väntljusstaken aan, een Zweeds gebruik dat nooit helemaal weg is geweest. Letterlijk vertaald is dat zoiets als de “lichtverwachtingslichtjes”. In de 6 weken voorafgaand aan de winterzonnewende (of kerstmis) wordt elke week een kaars aangestoken om de terugkeer van het licht te vieren, als een alternatieve adventskrans. 

Die zes weken zijn geen toeval. Het zijn de zes weken tussen Àlfablot en Yule. Àlfablot - het offer aan de elfen - werd gevierd aan het einde van de herfst, als de oogst was binnengehaald en alles klaar was voor de winter. Leuk weetje: het was de meesteres van het huis die in deze viering voorging. Tussen Àlfablot en Yule zitten zes donderdagen.

Ook het feit dat de kaarsen telkens worden aangestoken op een donderdag is geen toeval. Donderdag - Thors dag - is traditioneel een belangrijke dag in het pre-christelijke Scandinavië. Net zoals wij maandag zien als een startdag voor nieuwe dingen, was dat ginder toen een donderdag. Donderdag is dus traditioneel ook de dag voor volksmagie en communicatie met de goden en spirits, zelfs lang nadat Scandinavië was gekerstend. Sommige Zweedse asatruar vieren nog steeds wekelijks Thorshelg (“helg” betekent weekend in het Zweeds), waarbij Thor en Freya worden uitgenodigd. In een aflevering van “Wat Als ... we prechristelijke vikingen zouden zijn” zouden we op donderdag met de oma’s en opa’s gaan eten op restaurant in plaats van op zondag :-) 

Op elke kaars wordt één van de eerste zes runen uit de oude Futhark gezet. Elke keer als een kaarsje wordt aangestoken, wordt er een stukje opgezegd van het vers van Stina Christersdotter Jarenskog. Aan de hand van die zes runen worden voorspoed en geluk voor het komende jaar binnengeleid.

FEHU - rijkdom

We steken de eerste kaars in afwachting aan.

Brandende vlam, breng ons de kracht van de rune Fehu, tot de koningin van de zon zich wederom wentelt. 

Moge dit licht ons herinneren aan haar stralende schoonheid.

URUZ - kracht, creatie

We steken de tweede kaars in afwachting aan.

Brandende vlam, breng ons de kracht van de rune Uruz, met al dat was, wat is en wat in wording is.

Moge dit licht ons herinneren aan het verstrijken der tijd.

THURISAZ - Thor, bescherming, regeneratie

We steken de derde kaars in afwachting aan.

Brandende vlam, breng ons de kracht van de rune Thurisaz, als de winter zijn strengheid laat voelen.

Moge dit licht ons herinneren aan de terugkeer van de lente.

ANSUZ - Odin, goden, voorouders

We steken de vierde kaars in afwachting aan.

Brandende vlam, breng ons de kracht van de rune Ansuz, in ontzag voor de goden oud en wijs.

Moge dit licht ons herinneren aan de macht van Reginn.

RAIDO - beweging, groei, cyclus

We steken de vijfde kaars in afwachting aan.

Brandende vlam, breng ons de kracht van de rune Raido, in verlangen naar dat wat ooit zal wederkeren.

Moge dit licht ons herinneren aan de hernieuwing van het leven.

KENAZ - vuur, kennis

We steken de zesde kaars in afwachting aan.

Brandende vlam, breng ons de kracht van de rune Kenaz, een licht dat helder schijnt in donkere dagen.

Moge dit licht ons herinneren aan de hoop die Yule ons brengt.

Volgens de traditie worden de kaarsjes aangestoken met de hele familie. Tot aan de winterzonnewende wordt elke week dus een kaars aangestoken en wordt het bijhorende runenvers opgezegd. De eerste kaars wordt mid november aangestoken, zes weken voor de winterzonnewende, en de laatste kaars in de week voor de zonnewende. Op kerstmis of Yule branden dan alle zes kaarsen en verlichten de langste nacht van het jaar.

Je kan hier natuurlijk nog verder mee aan de slag. Zo kan je bijvoorbeeld mediteren op de rune en bekijken wat ze voor jou betekent en wat ze in je leven kan brengen. Bekijk waar de zes runen voor staan, voel de energie van de rune van de week en hoe die je leven beïnvloedt. Vraag een zegening aan de kracht van de rune en vraag om je te helpen in het nieuwe jaar. 

Als je klaar bent kan je de kaars doven. De volgende week steek je ze dan opnieuw aan, samen met de volgende kaars. Op de laatste nacht kan je alle kaarsen samen laten uitbranden zodat de energie en de intentie van je magisch werk, want dat is het, zijn werk kan doen. 

Wij doen het dit jaar een beetje anders dan de traditie voorschrijft, met elke week nieuwe theelichtjes. Er kan dit jaar immers niet genoeg licht zijn ...

Bronnen:

• https://www.glowinglife.de/vaentljusstaken-der-schwedisch-heidnische-brauch-zur-vor-julzeit/
• https://giftsofthewyrd.wordpress.com/2020/11/07/sunwait-2020/
• https://en.wikipedia.org/wiki/Regin
• https://www.facebook.com/vantljusstaken/posts/2040026036018449
• https://www.facebook.com/notes/v%C3%A4ntljusstaken-sunwait-candles/the-origin-of-v%C3%A4ntljusstaken-sunwait-candles/2055531464467906/