Schaduw reinvented: de kernkwadranten van Ofman
De oude hekserij of de zogenaamde ‘Craft’ ging vooral om het beïnvloeden van de wereld rondom, terwijl de nieuwe hekserij vooral lijkt te draaien om het (positief) beïnvloeden van jezelf, persoonlijke groei en je persoonlijke band met de spiritwereld. De idee hierachter is dat als je werkt aan jezelf, je vanzelf ook de wereld rondom jezelf verandert. Daar is iets voor te zeggen ...
Socrates zei het al: wijsheid begint bij het kennen van jezelf. Eén van de manieren om jezelf te leren kennen, is schaduwwerk. De schaduw is een term uit de psychologie van Jung. Hij bedoelde daar dat deel van ons onbewuste mee dat onze tekortkomingen, verdrongen zwaktes en instincten bevat. Volgens Jung droeg iedereen een schaduw met zich mee en hoe minder die naar boven kwam in de bewuste persoonlijjkheid van de persoon in kwestie, hoe donkerder die was. Als kind hebben we nog niet geleerd om onze driften en instincten te onderdrukken, maar naarmate we opgroeien, steken we die driften meer en meer weg in de schaduw, met als gevolg dat we minder onstuimig, spontaan, creatief en gevoelig worden. Kunstenaars weten hoe ze die schaduw als bron kunnen gebruiken om er inspiratie uit te putten. Volgens Jung was een leven zonder schaduw maar een saaie bedoening.
De schaduw mag dan onze zwakten bevatten, het is niet de bedoeling dat hij helemaal verdrongen wordt. Integendeel. De manier waarop we omgaan met de schaduw in onszelf, is volgens Jung mee verantwoordelijk voor hoe we ons gedragen in relatie tot anderen. Wie zijn schaduw een plaats weet te geven, kan met die schaduw leven en zelfs inzien dat die schaduw ook kansen in zich draagt, net zoals elke medaille twee kanten heeft. Wie hem daarentegen verdringt, “ziet” zijn schaduw in de anderen en reageert daar allergisch op, met wrijving, ruzie en geweld als resultaat.
Een moderne manier om met schaduw te werken is het kernkwadrantenmodel van Daniël Ofman, dat kan worden gebruikt om de dynamiek binnen een groep mensen – lees: een coven :-) - in kaart te brengen en daarvoor ook wordt gebruikt in bedrijven. Ik weet niet of Ofman zijn mosterd bij Jung heeft gehaald, maar zijn kernkwadrantenmodel is ook een perfecte manier om (omgekeerd) te kijken naar je schaduw en wat die met zich meebrengt. Het is een model dat je toelaat om jezelf en anderen beter te leren kennen, en om interpersoonlijke wrijvingen te kunnen plaatsen en te voorkomen.
Op de tafel liggen allemaal kaartjes met verschillende eigenschappen, zowel positief als negatief. De kaartjes liggen kris kras door elkaar.
OPDRACHT 1: Som drie dingen op waar mensen je complimenten over geven.
Iedereen kiest om de beurt drie kaartjes. De andere heksen mogen haar daarbij helpen. Vragen die daarbij kunnen helpen:
Dit zijn kernkwaliteiten. Kernkwaliteiten zijn specifieke sterke punten die iemand kenmerken. Je kernkwaliteit is je kracht, iets waar je als persoon zeker over bent, iets dat je van nature hebt. Het zijn eigenschappen die anderen in je bewonderen, die door anderen worden gewaardeerd, bijvoorbeeld daadkracht, zorgzaamheid, inlevingsvermogen, spontaniteit, ordelijkheid, ... Het zijn dus die positieve punten die iemand als eerste over je zal zeggen. Ze maken je immers tot wie je bent. Ze zijn ook voor iedereen persoonlijk. Niemand is immers hetzelfde, iedereen is uniek.
Kernkwaliteiten zijn niet hetzelfde als vaardigheden. Die kan je aanleren terwijl je kwaliteiten vanzelf hebt. Ze zijn aangeboren. In de loop der jaren zijn ze misschien verder aangescherpt, maar ze zijn er altijd al geweest. Je kan ze niet aan- of uitzetten, ze zijn er altijd, al steek je ze misschien soms weg. Denk aan die kleurloze collega die in zijn vrijetijd brullend heelder LARP-legers aanvoert ...
OPDRACHT 2: Som drie dingen op van jezelf wat anderen je verwijten.
Iedereen kiest drie kaartjes. De andere heksen mogen haar daarbij helpen. Vragen die daarbij kunnen helpen:
Kernkwaliteiten kunnen zo dominant worden dat ze doorslaan en niet meer als positief worden ervaren. Iemand met als kernkwaliteit zorgzaamheid kan bijvoorbeeld doorschieten naar bemoeizucht. Iemand die van nature zelfzeker is, kan arrogant worden, niet meteen een fijne karaktertrek. Dat is de schaduwkant van je kernkwaliteit, de andere kant van de medaille. Het is dus niet het tegenovergestelde van een kernkwaliteit, maar een te veer doorschieten van die kwaliteit, zodat je kracht een zwakte wordt, een valkuil. Maar het betekent ook dat in elke slechte eigenschap potentieel een kwaliteit en dus een sterkte zit, en daar zijn we aanbeland bij het klassieke schaduwwerk.
OPDRACHT 3: Geef drie dingen die je bewondert bij anderen.
Iedereen kiest om de beurt drie kaartjes. Vragen die daarbij kunnen helpen:
Dit zijn kwaliteiten waar je zelf naar streeft, leerpunten waar je aan kan werken, uitdagingen. Als je goed oplet, zie je dat die uitdagingen kwaliteiten zijn die je kernkwaliteiten aanvullen, die ervoor zorgen dat je kernkwaliteiten niet te ver doorschieten. Iemand met als kernkwaliteit daadkracht, kan bijvoorbeeld bewondering hebben voor mensen met geduld, iets waar hijzelf misschien te weinig van heeft. Je uitdagingen zijn dus kwaliteiten waarvan je zelf het gevoel hebt dat het bij jezelf ontbreekt, maar waarvan je binnen in jezelf weet dat je het nodig hebt om in evenwicht te zijn. Dat evenwicht is iets waar je aan moet werken, het is een compromis dat je constant moet bijsturen om te voorkomen dat je in je eigen valkuil valt.
Opgelet, het is geen verhaal van je kernkwaliteit verminderen en je uitdaging te vermeerderen. Je hoeft dus niet minder daadkrachtig te zijn, maar wel meer geduld te hebben. Het is dus geen verhaal van of het ene of het andere, maar én én. Dat is dikwijls tegenovergesteld zien, terwijl ze complementair zijn.
OPDRACHT 4: Geef drie dingen waar je je bij anderen aan stoort.
Iedereen kiest om de beurt drie kaartjes. Vragen die daarbij kunnen helpen:
Dingen die je mateloos irriteren bij andere mensen zijn meestal kwaliteiten die te ver zijn doorgeschoten. Als je goed kijkt, zal je zien dat het gaat om kwaliteiten waar je zelf naar streeft – je uitdagingen – maar dan in de overtreffende trap. Zo’n ergernis noemen we een allergie. Iemand die zelf bescheiden is, kan zich bijvoorbeeld mateloos ergeren aan iemand die zich constant loopt te bewijzen (denk aan Bryds AVD-syndroom :-)). Wie echter de uitdaging achter die allergie kan zien, kan dat beschouwen als een ontwikkelpunt. Door je gedrag aan te passen kan je dus groeien naar de beoogde kwaliteit. Je kan dus veel leren over jezelf van de mensen aan wie je je het meest ergert ...
Deze vier eigenschappen staan in relatie tot elkaar en die relatie noemen we een kernkwadrant. Kernkwadranten zijn een ideaal hulpmiddel voor zelfonderzoek. Ze helpen je inzicht verwerven waarom je niet gelukkig bent in een situatie. Als je niet meer positief kan denken, constant in dezelfde soort situaties terechtkomt en je je ergert omdat je steeds dezelfde fout blijft maken of door je omgeving constant gewezen wordt op een bepaald soort gedrag, dan is het interessant om na te denken over dat gedrag en de kernkwadranten die bij dat gedrag horen. Op die manier krijg je inzicht in het waarom van dat gedrag en leer je je ook bewust zijn van je gedrag als het tot uiting komt. Je kan het dan ook bijsturen en aanpassen om jezelf los te breken uit een vicieuze cirkel.
We proberen met de kaartjes die we hebben gekozen minstens één kernkwadrant voor onszelf te maken. Indien nodig gebruiken we ook nog een deel van de kaartjes die nog op tafel liggen.
Hetzelfde kan je gaan doen als je in conflict komt met anderen. Ook zij reageren binnen het kader van hun kernkwadranten. De kans is zeer groot dat wat jou in het gedrag van de ander irriteert (je allergie) de valkuil is van die ander. De relatie met de ander en het bijhorende (storende) gedrag, kan je bevatten in wat een dubbelkwadrant heet.
Het kan zijn dat de ander zich vanuit zijn valkuil gedraagt en zo je allergie opwekt, maar het zou evengoed kunnen dat net jij reageert vanuit je valkuil en zo de ergernis van de ander opwekt. Gelijk hoe is het goed om door middel van de methode van de kernkwadranten te gaan kijken wat jou drijft of wat de ander drijft. Als je dat beseft, dan kan je je eigen gedrag bijsturen en de lont uit het kruitvat halen. Eigenlijk is dit wat ook de 5de Clanmoeder (zie de 13 oorspronkelijke grootmoeders), Luisterende Vrouwe, ons leert: het is pas als we echt luisteren naar de achterliggende boodschap dat we begrijpen waarom iemand op een bepaalde manier reageert. En die achterliggende boodschap wordt misschien net dat tikkeltje duidelijker met de hulp van de kernkwadranten van Ofman.
Bronnen:
Socrates zei het al: wijsheid begint bij het kennen van jezelf. Eén van de manieren om jezelf te leren kennen, is schaduwwerk. De schaduw is een term uit de psychologie van Jung. Hij bedoelde daar dat deel van ons onbewuste mee dat onze tekortkomingen, verdrongen zwaktes en instincten bevat. Volgens Jung droeg iedereen een schaduw met zich mee en hoe minder die naar boven kwam in de bewuste persoonlijjkheid van de persoon in kwestie, hoe donkerder die was. Als kind hebben we nog niet geleerd om onze driften en instincten te onderdrukken, maar naarmate we opgroeien, steken we die driften meer en meer weg in de schaduw, met als gevolg dat we minder onstuimig, spontaan, creatief en gevoelig worden. Kunstenaars weten hoe ze die schaduw als bron kunnen gebruiken om er inspiratie uit te putten. Volgens Jung was een leven zonder schaduw maar een saaie bedoening.
De schaduw mag dan onze zwakten bevatten, het is niet de bedoeling dat hij helemaal verdrongen wordt. Integendeel. De manier waarop we omgaan met de schaduw in onszelf, is volgens Jung mee verantwoordelijk voor hoe we ons gedragen in relatie tot anderen. Wie zijn schaduw een plaats weet te geven, kan met die schaduw leven en zelfs inzien dat die schaduw ook kansen in zich draagt, net zoals elke medaille twee kanten heeft. Wie hem daarentegen verdringt, “ziet” zijn schaduw in de anderen en reageert daar allergisch op, met wrijving, ruzie en geweld als resultaat.
Een moderne manier om met schaduw te werken is het kernkwadrantenmodel van Daniël Ofman, dat kan worden gebruikt om de dynamiek binnen een groep mensen – lees: een coven :-) - in kaart te brengen en daarvoor ook wordt gebruikt in bedrijven. Ik weet niet of Ofman zijn mosterd bij Jung heeft gehaald, maar zijn kernkwadrantenmodel is ook een perfecte manier om (omgekeerd) te kijken naar je schaduw en wat die met zich meebrengt. Het is een model dat je toelaat om jezelf en anderen beter te leren kennen, en om interpersoonlijke wrijvingen te kunnen plaatsen en te voorkomen.
Op de tafel liggen allemaal kaartjes met verschillende eigenschappen, zowel positief als negatief. De kaartjes liggen kris kras door elkaar.
OPDRACHT 1: Som drie dingen op waar mensen je complimenten over geven.
Iedereen kiest om de beurt drie kaartjes. De andere heksen mogen haar daarbij helpen. Vragen die daarbij kunnen helpen:
- Wat waarderen anderen in mij?
- Wat vind ik heel gewoon om te doen?
- Wat moedig ik anderen aan om te doen, waar stimuleer ik anderen in of wat eis ik van anderen?
Dit zijn kernkwaliteiten. Kernkwaliteiten zijn specifieke sterke punten die iemand kenmerken. Je kernkwaliteit is je kracht, iets waar je als persoon zeker over bent, iets dat je van nature hebt. Het zijn eigenschappen die anderen in je bewonderen, die door anderen worden gewaardeerd, bijvoorbeeld daadkracht, zorgzaamheid, inlevingsvermogen, spontaniteit, ordelijkheid, ... Het zijn dus die positieve punten die iemand als eerste over je zal zeggen. Ze maken je immers tot wie je bent. Ze zijn ook voor iedereen persoonlijk. Niemand is immers hetzelfde, iedereen is uniek.
Kernkwaliteiten zijn niet hetzelfde als vaardigheden. Die kan je aanleren terwijl je kwaliteiten vanzelf hebt. Ze zijn aangeboren. In de loop der jaren zijn ze misschien verder aangescherpt, maar ze zijn er altijd al geweest. Je kan ze niet aan- of uitzetten, ze zijn er altijd, al steek je ze misschien soms weg. Denk aan die kleurloze collega die in zijn vrijetijd brullend heelder LARP-legers aanvoert ...
OPDRACHT 2: Som drie dingen op van jezelf wat anderen je verwijten.
Iedereen kiest drie kaartjes. De andere heksen mogen haar daarbij helpen. Vragen die daarbij kunnen helpen:
- Wat verwijten anderen mij vaak?
- Wat doe ik als ik onder druk sta of gestrest ben?
- Welk gedrag rechtvaardig ik van mijzelf?
Kernkwaliteiten kunnen zo dominant worden dat ze doorslaan en niet meer als positief worden ervaren. Iemand met als kernkwaliteit zorgzaamheid kan bijvoorbeeld doorschieten naar bemoeizucht. Iemand die van nature zelfzeker is, kan arrogant worden, niet meteen een fijne karaktertrek. Dat is de schaduwkant van je kernkwaliteit, de andere kant van de medaille. Het is dus niet het tegenovergestelde van een kernkwaliteit, maar een te veer doorschieten van die kwaliteit, zodat je kracht een zwakte wordt, een valkuil. Maar het betekent ook dat in elke slechte eigenschap potentieel een kwaliteit en dus een sterkte zit, en daar zijn we aanbeland bij het klassieke schaduwwerk.
OPDRACHT 3: Geef drie dingen die je bewondert bij anderen.
Iedereen kiest om de beurt drie kaartjes. Vragen die daarbij kunnen helpen:
- Welke kwaliteit mis ik in mijzelf of doe ik te weinig?
- Wat wensen anderen mij toe?
- Waar heb ik bewondering voor?
Dit zijn kwaliteiten waar je zelf naar streeft, leerpunten waar je aan kan werken, uitdagingen. Als je goed oplet, zie je dat die uitdagingen kwaliteiten zijn die je kernkwaliteiten aanvullen, die ervoor zorgen dat je kernkwaliteiten niet te ver doorschieten. Iemand met als kernkwaliteit daadkracht, kan bijvoorbeeld bewondering hebben voor mensen met geduld, iets waar hijzelf misschien te weinig van heeft. Je uitdagingen zijn dus kwaliteiten waarvan je zelf het gevoel hebt dat het bij jezelf ontbreekt, maar waarvan je binnen in jezelf weet dat je het nodig hebt om in evenwicht te zijn. Dat evenwicht is iets waar je aan moet werken, het is een compromis dat je constant moet bijsturen om te voorkomen dat je in je eigen valkuil valt.
Opgelet, het is geen verhaal van je kernkwaliteit verminderen en je uitdaging te vermeerderen. Je hoeft dus niet minder daadkrachtig te zijn, maar wel meer geduld te hebben. Het is dus geen verhaal van of het ene of het andere, maar én én. Dat is dikwijls tegenovergesteld zien, terwijl ze complementair zijn.
OPDRACHT 4: Geef drie dingen waar je je bij anderen aan stoort.
Iedereen kiest om de beurt drie kaartjes. Vragen die daarbij kunnen helpen:
- Welk gedrag (van anderen) heb ik een hekel aan, minacht ik of word ik boos om?
- Welk gedrag zou je bij jezelf verafschuwen?
- Waar vinden anderen van dat je je er teveel over opwindt?
Dingen die je mateloos irriteren bij andere mensen zijn meestal kwaliteiten die te ver zijn doorgeschoten. Als je goed kijkt, zal je zien dat het gaat om kwaliteiten waar je zelf naar streeft – je uitdagingen – maar dan in de overtreffende trap. Zo’n ergernis noemen we een allergie. Iemand die zelf bescheiden is, kan zich bijvoorbeeld mateloos ergeren aan iemand die zich constant loopt te bewijzen (denk aan Bryds AVD-syndroom :-)). Wie echter de uitdaging achter die allergie kan zien, kan dat beschouwen als een ontwikkelpunt. Door je gedrag aan te passen kan je dus groeien naar de beoogde kwaliteit. Je kan dus veel leren over jezelf van de mensen aan wie je je het meest ergert ...
Deze vier eigenschappen staan in relatie tot elkaar en die relatie noemen we een kernkwadrant. Kernkwadranten zijn een ideaal hulpmiddel voor zelfonderzoek. Ze helpen je inzicht verwerven waarom je niet gelukkig bent in een situatie. Als je niet meer positief kan denken, constant in dezelfde soort situaties terechtkomt en je je ergert omdat je steeds dezelfde fout blijft maken of door je omgeving constant gewezen wordt op een bepaald soort gedrag, dan is het interessant om na te denken over dat gedrag en de kernkwadranten die bij dat gedrag horen. Op die manier krijg je inzicht in het waarom van dat gedrag en leer je je ook bewust zijn van je gedrag als het tot uiting komt. Je kan het dan ook bijsturen en aanpassen om jezelf los te breken uit een vicieuze cirkel.
We proberen met de kaartjes die we hebben gekozen minstens één kernkwadrant voor onszelf te maken. Indien nodig gebruiken we ook nog een deel van de kaartjes die nog op tafel liggen.
Hetzelfde kan je gaan doen als je in conflict komt met anderen. Ook zij reageren binnen het kader van hun kernkwadranten. De kans is zeer groot dat wat jou in het gedrag van de ander irriteert (je allergie) de valkuil is van die ander. De relatie met de ander en het bijhorende (storende) gedrag, kan je bevatten in wat een dubbelkwadrant heet.
Het kan zijn dat de ander zich vanuit zijn valkuil gedraagt en zo je allergie opwekt, maar het zou evengoed kunnen dat net jij reageert vanuit je valkuil en zo de ergernis van de ander opwekt. Gelijk hoe is het goed om door middel van de methode van de kernkwadranten te gaan kijken wat jou drijft of wat de ander drijft. Als je dat beseft, dan kan je je eigen gedrag bijsturen en de lont uit het kruitvat halen. Eigenlijk is dit wat ook de 5de Clanmoeder (zie de 13 oorspronkelijke grootmoeders), Luisterende Vrouwe, ons leert: het is pas als we echt luisteren naar de achterliggende boodschap dat we begrijpen waarom iemand op een bepaalde manier reageert. En die achterliggende boodschap wordt misschien net dat tikkeltje duidelijker met de hulp van de kernkwadranten van Ofman.
Bronnen:
- OFMAN, Daniel. Kwaliteit en bezieling in organisaties. Servire.
- http://www.carrieretijger.nl/functioneren/ontwikkelen/persoonlijkheidsmodellen/kernkwaliteiten
Reacties