Alle fabeltjes over Ostara op een rijtje ... oeps!

Ostara (door Johannes Gehrts, 1884)

Rond Ostara doen een aantal hardnekkige fabeltjes de ronde die styeeds opnieuw opduiken in de rituelen die voor het jaarfeest worden georganiseerd. Omdat wicca een Britse uitvinding is (dankjewel Gardner) en Groot-Brittannië nu eenmaal een keltische (en met de Saksen ook een Germaanse) achtergrond heeft, nemen de meeste heksen in hun rituelen gewoon klakkeloos over wat van over het Kanaal komt aangewaaid. Zo ook de Ostara-verhalen die bijna allemaal gebaseerd zijn op Britse (pseudo-)wetenschap en voor ons, continentale heksen, eigenlijk zelfs helemaal geen betekenis zouden mogen hebben.

Veel christelijke fundamentalisten houden helemaal niet van Pasen. Ze vinden het een on-bijbels en onchristelijk feest dat niet gevoerd moet worden. Voor hen is de idee dat Pasen eigenlijk een heidens feest zou zijn juist gefundenes fressen. Het aantal pagans dat net dezelfde onzin vertelt, is echter schrikwekkend hoog. Adrian Bott van de University of Manchester, die regelmatig stukken schrijft voor de Britse kranten en zelf een heiden is, zette daarom alle broodje aap verhalen rond Ostara op een rijtje. Zo zie je maar dat de mensen die pagan mythes doorprikken niet persé christelijk moeten zijn :-)

Mythe 1: Ostara is een oud keltisch feest 'van heidense oorsprong', gerelateerd aan een Godin van sexualiteit en vruchtbaarheid.
Fout. Het Pascha feest werd al gevierd eeuwen voordat de Saksen in Engeland zich bekeerden tot het Christendom en het ook gingen vieren. De Saksen (die overigens Germanen waren en geen kelten) noemden het feest ‘Easter’, maar dat  was uiteraard enkel in hun klein stukje van de wereld. Buiten dat stukje wordt het nog steeds Pascha genoemd, of een variant daarop, zoals bij ons Pasen. Dus neen, het was helemaal niet ‘van heidense oorsprong’ (lees: keltische oorsprong) of gerelateerd aan een Godin van sex en vruchtbaarheid. De Britten vinden het misschien jammer, maar de rest van de wereld draait niet om iets dat ooit lang geleden in Engeland het geval was.

Mythe 2: Ostara is een feest voor de Godin Eostre.
Dat weten we helemaal niet. De enige historische bron over de Godin Eostre (Northumbria) of Eastre (West-Saksisch), is Bede. Bede stelt in zijn werk 'De temporum ratione' (8ste eeuw na Christus) dat het feest van ‘Easter’ werd genoemd naar de ‘oude gebruiken’ van de heidense Saksen rond de feesten van Eostre tijdens de maand Eosturmonah. Hij zegt niet dat iets hiervan is blijven doorleven, behalve de naam. Er is geen enkel ander spoor van Eostre. Sommige historici stellen zelfs dat Bede Eostre gewoon heeft uitgevonden en de academische wereld is het hier nog seeds niet over eens, ook al is het niet helemaal duidelijk wat zijn motief daarvoor zou zijn geweest.

Mythe 3: Er zijn toch inscripties gevonden aan de Rijn die verwijzen naar Eostre?
Jammer, maar driewerf helaas. Er zijn geen inscripties, nergens, die verwijzen naar Eostre. Er zijn wel inscripties die verwijzen naar de Matronae Austriahenae, die misschien wel linguistisch verwant zou kunnen zijn.

Mythe 4: En Grimm dan?
Jacob Grimm vond helemaal geen sporen van een rijke orale geschiedenis waarin sprake was van de godin Ostara. Grimm vond helemaal niks over een godin die Ostara zou heten. Hij zei ook helemaal niet dat hij bewijs van die godin gevonden had. En jawel, Grimm had wel hypotheses over het bestaan van de godin Ostara, maar die hypotheses deed hij omdat hij geen enkel rechtstreeks bewijs vond van haar bestaan. Als hij dat bewijs gevonden had, oraal of in gelijk welkie andere vorm dan ook, dan zou hij dat ook vermeld en geregistreerd hebben.

Mythe 5: Eostre was een Godin van de dageraad.
Jawel. Als Eostre ooit heeft bestaan, dan was ze waarschijnlijk een godin van de dageraad (cfr. Indo-Europese mythologie) al zijn er wetenschappers die ervan uit gaan dat ze waarschijnlijk een godin was van een plaatselijke regio, hoogstwaarschijnlijk Kent.

Mythe 6: Eostre is een vorm van Ishtar of Astarte.
Neen, Eostre is geen vorm van Ishtar of Astarte. Dat idee komt oorspronkelijk van een bepaalde christelijke stroming die gelooft dat alle heidense goden in feite eenzelfde select clubje van demonen is, in telkens een andere vorm. Ishtar was een oude Babylonische godin, Eostre (als ze al bestond) is een Anglo-Saksische godin. Beide godinnen zitten duizenden kilometers en honderden jaren uit elkaars buurt ...
Er is echter genoeg linguistisch bewijs om te veronderstellen dat er een Proto-Indo-Europese godin van de dageraad moet zijn geweest (Hausos) die de voorloopster  kan zijn geweest van Eostre. Dat is echter niet hetzelfde als zeggen dat er één wezen is dat over de eeuwen heen telkens opduikt in een andere vermomming. Dat kan alleen Doctor Who.

Mythe 7: Het symbool van Eostre is de haas.
Aangezien het zelfs niet zeker is dat Eostre zou hebben bestaan, weten we al helemaal niet of de haas haar symbool zou zijn. De folklorist Adolf Holzmann kwam hiermee af in 1874. Holzmann was niet onder de indruk van de traditie van de paashaas. Hij vond er geen goede verklaring voor tenzij ‘de haas waarschijnlijk het heilige dier van Ostara was’. Latere schrijvers namen zijn stelling klakkeloos over en presenteerden die als een vaststaand feit. Maar het slaat dus nergens op.

En het gaat ook niet over konijnen! Konijnen werden pas door de Romeinen naar Groot-Brittannië meegebracht. Het zijn helemaal geen inheemse dieren in Groot-Brittannië en ze kunnen dus ook helemaal niet heilig zijn geweest voor de inheemse Britse godinnen.

Mythe 8: En eieren dan?
Neen, eieren zijn ook geen symbool voor Eostre. Er zijn gewoonweg geen gekende symbolen van Eostre. De enige bron die Eostre vermeldt – Bede – vermeldt geen symbolen. We weten zelfs niet of Eostre niet gewoon een uitvinding was van Bede.

Mythe 9: De Saksen aten toch broodjes met een kruis erop?
Nog zo'n broodje aap verhaal. De Saksen waren heidenen en aten geen broodjes met een christelijk kruis erop, zoals de Britten doen met Pasen. Dat werd beweerd door de Encyclopedia Britannica van 1911 en niemand weet waar zij het vandaan hadden gehaald ...

Mythe 10: Het woord 'oestrogeen' komt van Eostre.
Fout. Anglo-Saksische godinnen hadden hier absoluut niks mee te maken hadden. Oestrogeen werd ontdekt in de jaren 1920, de menselijke eicel in 1827. Het woord 'oestrogeen' komt van het Latijnse 'oestrus' dat 'razernij' betekent en al sinds 380 voor Christus in een sexuele contekst wordt gebruikt.

Mythe 11: Ostara is een oude naam voor de Lente Evening.
Dat is onzin. Alleen moderne heidenen noemen het jaarfeest zo. De Lente Evening werd voor het eerst 'Ostara' genoemd in de jaren 1971.

Gebaseerd op "No, it's not all about Ishtar - Some mythbusting easter facts from your friendly pagan sceptic" door Adrian Bott.

Reacties

Populaire posts van deze blog

De heksenrunen

Zuiverende eitjes: egg cleansing

De numerologie van je heksennaam