De koe van Novo Nordisk
Met veel emotie komen ze over de meet boven op de Passo dello Stelvio, de op 2758 meter hoogte gelegen bergpas in de Italiaanse Alpen die steevast deel uitmaakt van het parcours van de Giro. Zes maanden lang hebben de diabetespatiënten hard gewerkt om zichzelf en hun ziekte vandaag te overwinnen. Het is een mooi initiatief van de Diabetesliga dat een gezonde en sportieve levensstijl wil promoten.
Partner van het initiatief is de Deense farmareus Novo Nordisk, die gespecialiseerd is in diabetesmedicijnen. De uitzending op de VRT lijkt wel één lange promospot voor het bedrijf, met zelfs product placement voor de diabetesmedicijnen die Novo Nordisk op de markt brengt. Het logo van het bedrijf is constant prominent in beeld, op de truitjes van de deelnemers, op de banners langs het parcours. Dat logo trekt meteen mijn aandacht want het toont een koe met tussen haar horens de zon.
Koeien met de zon tussen hun horens, zoveel zijn er daar niet van. Het is de typische vorm van Hathor de Egyptische oergodin, de “moeder van de goden”. Ze is de mama van zonnegod Ra en tegelijk zijn dochter (al kan de latere vereenzelviging met Isis daar ook voor iets tussen zitten).
De naam Hathor betekent letterlijk “huis van Hor(us)”, zo’n beetje zoals in het oude testament wel eens wordt verwezen naar de ‘stam’ van David. Dat verwijst al meteen naar hoe oer- en oeroud deze godin wel niet is. Hathor was er al nog voor er ook maar iets geschapen was. Toen was ze nog geen koe. Haar oudste vorm is een slang. Dat weten we omdat ze op een bepaald moment kwaad wordt en ermee dreigt haar slangenvorm weer aan te nemen en de schepping te vernietigen. Slangen zijn overal rond het Middellandse Zeegebied de oervorm van de Grote Moeder, omdat ze het eeuwig leven symboliseren en de vruchtbaarheid en wijsheid. Hathor is de Oerslang.
Vanaf de 27ste eeuw voor Christus wordt ze afgebeeld als een koe (en later soms ook met de leeuwenkop van Sekhmet, de destructieve kant van de godin en symbool voor de verwoestende kracht van de zon). Dat is geen toeval want koeien stonden voor vruchtbaarheid (en Hathor dus ook, als natuurkracht waaruit alles in de natuur ontspruit). De zonneschijf tussen haar koehorens maakt meteen duidelijk dat ze een zonnegodin is. Ze is het oog van de zon.
Vanaf dan is Hathor de mooie koe die zich boven ons verheft. Haar vier poten zijn de 'hemelsteunen' op de vier hoeken van de wereld. De Hathorkoe heeft de zonneschijf tussen haar horens, zoals de hemel de zon draagt. De vlekjes op haar buik zijn de sterren die we in de hemel zien. Volgens het Boek van de Hemelkoe, worden haar vier poten ondersteund door de Ogoade, ttz. vier paar oergoden (Noen en Naunet (oerwateren), Amon en Amaunet (lucht of verborgen kracht), Kek en Keket (Duisternis) en Heh en Hehet (eindeloosheid). De luchtgod Sjoe knielt onder de buik van de hemelkoe om haar met opgeheven armen overeind te houden. Als hemelse koegodin is Hathor de moeder van de zonnegod Atoem-Ra, de oergod van de Enneade, de negen belangrijkste goden uit de Egyptische mythologie.
In later tijd kreeg Hathor hoe langer hoe meer attributen van Isis en werd ze met deze godin vereenzelvigd. Isis-Hathor werd de universele moedergodin en de meest populaire godin van heel Egypte, de ultieme godin die met zowat alles kon worden geassocieerd en dus ook veel invloed had.
Als Hathor wordt beschreven als de moeder van zonnegod Ra én als dochter van Ra, dan moet ik toch weer denken aan de shift waarin de oude hemelmoeders uit de hemel verdwenen en vervangen werden door hemelvaders zoals Ra. Ze werden plots dochters of echtgenotes van de mannen met de macht, terwijl het daarvoor zij waren die die macht zélf in handen hadden. Ik moet monkelend denken aan het verhaal hoe Isis de oude god Ra te slim af was en de macht van hem overnam. Paybacktime? :-)
Dat Hathor belangrijk is, zie je ook aan de afbeeldingen van de godin. Die tonen een mooie jonge vrouw met de typische dikke gierenpruik met lange koehorens op het hoofd met daartussen de zonneschijf. Later worden die koehorens ook gebruikt als de kenmerkende kroon van Isis. Hathor heeft een staf in de hand, de medustok, die aangeeft dat zij degene is die mag spreken (letterlijk en figuurlijk 'het voor het zeggen heeft'), en in de andere hand draagt ze de ankh, symbool van voorspoed en vruchtbaarheid, van het leven zelf. Op haar voorhoofd en zelfs op haar hoofdtooi zelf staat meestal de uraeus cobra, het symbool dat herinnert aan haar oervorm, de slang, symbool van de scheppingskracht, en dat we ook zien op de hoofdtooi van de farao’s.
 |
| Hathor & Sekhmet, twee zijden van dezelfde oerkracht van de zon |
Terug naar Novo Nordisk. Als ik naar het logo van de firma kijk, valt het me op dat het niet om een vrouwelijke koe gaat. De koe blijkt een stier, aan zijn pietje te zien :-), maar het is wel degelijk een Egyptisch stiertje. Het Novo Nordisk logo, met daarin een jonge stier met een zonneschijf tussen zijn hoorns, toont ons Api (of Apis in het Grieks), een andere Egyptische god. Hij wordt door de hele Egyptische geschiedenis afgebeeld als een stier, meestal met een zonneschijf en uraeus (de heilige slang die de macht van de koning symboliseerde) tussen zijn horens.
De Api(s)-stier was een belangrijk heilig dier voor de oude Egyptenaren. Hij werd aanbeden als de zoon van Hathor (het kleine broertje van Ra!) en had een belangrijke cultusplaats in Memphis. Zijn belang nam door de eeuwen heen toe. Tijdens de kolonisatie van het veroverde Egypte hadden Griekse en Romeinse auteurs veel te vertellen over Api(s), de markeringen waaraan het zwarte kalf als nieuwe Api(s) werd herkend, de manier waarop hij werd verwekt door een straal uit de hemel, zijn tempel in Memphis, de manier van voorspellen op basis van wat de stier deed, zijn dood, de rouw bij zijn dood, zijn kostbare begrafenis en de vreugde in het hele land als er een nieuwe Api(s) werd gevonden.
Ook de Romeinse schrijver Ovidius schrijft in zijn Metamorfosen – een verzameling verhalen over de Griekse en Romeinse goden – over Apis. Hij vertelt hoe Zeus zijn minnares Io veranderde in een zilveren koe om aan de toorn van zijn jaloerse vrouw Hera te ontsnappen. Io vluchtte naar Egypte, waar ze weer mens werd en volgens Ovidius als de godin Isis werd aanbeden. Ze beviel er van de zoon van Zeus, een mooie jonge stier met de naam Apis …
De stier werd in Egypte gezien als een symbool voor vruchtbaarheid en kracht. Farao’s vereenzelvigden zich dus ook graag met deze dieren. Onder de Ptolemaeïsche dynastie – meest bekend van Cleopatra – werd de verering van Api(s) zelfs een belangrijke cultus die zoals zoveel andere Egyptische goden uiteindelijk ook zijn weg naar Rome vond.
Net zoals gebeurde met Hathor en Isis werd Api(s) op een bepaald moment verenigd met Osiris. Osirapis was de tot Osiris geworden Api(s)-stier die net als Isis een heleboel andere goden in zich opnam. Als Serapis ging hij mee naar Rome en zo kwam hij ook in onze contreien terecht. Niet slecht voor een kalf.
Novo Nordisk liet zich inspireren door de verhalen over Api. Het logo staat voor groei en transformatie, niet alleen de core values van het bedrijf maar ook de twee eigenschappen van de zon waarvoor de mensen zowel Hathor als haar zoon Api(s) al millenia lang eren.
Bronnen:
- https://occultist.net/goddess-hathor-ritual-prayers-powers/
- https://nl.wikipedia.org/wiki/Hathor_(godin)
- https://youtu.be/l63pOedEUE4
- https://www.worldhistory.org/Apis/
- https://www.youregypttours.com/egypt-tours-blog/What-Is-Apis-Bull
- https://1000logos.net/novo-nordisk-logo/
Reacties