Het zonnewiel van Vrbnik
Het is heerlijk verdwalen in de kleine kronkelstraatjes van Vrbnik, een charmant middeleeuws stadje op het Kroatische ‘gouden eiland’ Krk. Het stadje is een wirwar van smalle straatjes, trappen, gangetjes en doorgangen die je na tien minuten al het gevoel geven dat je hopeloos verloren bent gelopen. Gelukkig is het stadje een voorschoot groot.
Welk kronkelweggetje je ook kiest, ooit kom je vanzelf de Maria Hemelvaartkerk tegen, met voor de deur een zonnewiel gemaakt van kiezels uit de zee. Het ‘Wiel van Vrbinek’ is ondertussen één van de trekpleisters van het ministadje, net als het smalste straatje ter wereld (43cm!).
Niemand weet precies wanneer het zogenaamde “Wiel van Vrbnik” werd gemaakt, maar volgens het bordje werd het gebruikt om het Glagolitisch schrift te onderwijzen en dus dateert het ten vroegste uit de Middeleeuwen. Kroatië is de bakermat van het Glagolitisch schrift. Dat oude Slavische alfabet werd rond 862 uitgevonden door twee monniken en broers uit Thessaloniki, Cyrillus en Methodius, die een manier nodig hadden om hun missiewerk in het Slavisch te kunnen neerpennen. Eigenlijk betekent het woord Glagolitisch zo veel als “fonetisch”: het is afgeleid van de Slavische woorden glagol (woord) en glagolati (spreken).
Ook het Cyrillisch alfabet dat in Rusland wordt gebruikt is een uitvinding van Cyrillus en Methodius, vandaar de naam van het alfabet. Het Glagolitisch is vandaag nagenoeg verdwenen, al zie je het af en toe wel opduiken in het straatbeeld, niet in het minst omwille van de cultuurhongerige toeristen. Het verdween van het toneel toen het door de paus werd verboden ten voordele van het Latijn. Het Cyrillisch schrift bleef in Rusland echter in gebruik binnen de Orthodoxe kerk en werd daar uiteindelijk zelfs het standaardschrift.
Het Wiel van Vrbnik had dus geen enkele spirituele bedoeling, maar had enkel een praktisch nut. Het diende enkel om het Glagolitisch schrift te onderwijzen en zou symbool staan voor het hele alfabet. Je zou elke letter van het alfabet kunnen tekenen door lijnen op het wiel te volgen met een stok. Natuurlijk was ik meteen gefascineerd en ging ik het alfabet opzoeken. Heksen gebruiken immers graag zogenaamde “magische alfabetten” in magisch werk, zoals het Thebaans alfabet, Ogham of de Elder Futhark runen. Het Glagolitisch past pefect in het rijtje! Het ziet er ook een beetje mystiek uit :-)
Toen ik het alfabet van dichterbij bekeek, kon ik het verhaal van de stok toch niet meteen zien … Ook al is het historisch dus misschien helemaal niet correct, toch vind ik het een mooie gedachte dat het toch om een zonnewiel zou gaan. Als je bedenkt dat de twee broers missionarissen waren die hun geloof kwamen verkondigen, dan is dat misschien nog niet eens zo ver gezocht. Is er niet veel van het “heidense” geloof in de zonnegod Mithras in het christendom geslopen? Zegt Jezus niet dat hij het Licht van de Wereld is?
Bronnen:
https://slavischestudies.wordpress.com/2015/09/27/de-oorsprong-en-ontwikkeling-van-het-glagolitisch-en-cyrillisch-schrift/
https://www.allesoverkroatie.nl/het-eiland-krk/
https://blog.croatiaexcursions.com/2018/02/10/vrbnik-krk/
Niemand weet precies wanneer het zogenaamde “Wiel van Vrbnik” werd gemaakt, maar volgens het bordje werd het gebruikt om het Glagolitisch schrift te onderwijzen en dus dateert het ten vroegste uit de Middeleeuwen. Kroatië is de bakermat van het Glagolitisch schrift. Dat oude Slavische alfabet werd rond 862 uitgevonden door twee monniken en broers uit Thessaloniki, Cyrillus en Methodius, die een manier nodig hadden om hun missiewerk in het Slavisch te kunnen neerpennen. Eigenlijk betekent het woord Glagolitisch zo veel als “fonetisch”: het is afgeleid van de Slavische woorden glagol (woord) en glagolati (spreken).
Ook het Cyrillisch alfabet dat in Rusland wordt gebruikt is een uitvinding van Cyrillus en Methodius, vandaar de naam van het alfabet. Het Glagolitisch is vandaag nagenoeg verdwenen, al zie je het af en toe wel opduiken in het straatbeeld, niet in het minst omwille van de cultuurhongerige toeristen. Het verdween van het toneel toen het door de paus werd verboden ten voordele van het Latijn. Het Cyrillisch schrift bleef in Rusland echter in gebruik binnen de Orthodoxe kerk en werd daar uiteindelijk zelfs het standaardschrift.
Het Wiel van Vrbnik had dus geen enkele spirituele bedoeling, maar had enkel een praktisch nut. Het diende enkel om het Glagolitisch schrift te onderwijzen en zou symbool staan voor het hele alfabet. Je zou elke letter van het alfabet kunnen tekenen door lijnen op het wiel te volgen met een stok. Natuurlijk was ik meteen gefascineerd en ging ik het alfabet opzoeken. Heksen gebruiken immers graag zogenaamde “magische alfabetten” in magisch werk, zoals het Thebaans alfabet, Ogham of de Elder Futhark runen. Het Glagolitisch past pefect in het rijtje! Het ziet er ook een beetje mystiek uit :-)
Toen ik het alfabet van dichterbij bekeek, kon ik het verhaal van de stok toch niet meteen zien … Ook al is het historisch dus misschien helemaal niet correct, toch vind ik het een mooie gedachte dat het toch om een zonnewiel zou gaan. Als je bedenkt dat de twee broers missionarissen waren die hun geloof kwamen verkondigen, dan is dat misschien nog niet eens zo ver gezocht. Is er niet veel van het “heidense” geloof in de zonnegod Mithras in het christendom geslopen? Zegt Jezus niet dat hij het Licht van de Wereld is?
Bronnen:
https://slavischestudies.wordpress.com/2015/09/27/de-oorsprong-en-ontwikkeling-van-het-glagolitisch-en-cyrillisch-schrift/
https://www.allesoverkroatie.nl/het-eiland-krk/
https://blog.croatiaexcursions.com/2018/02/10/vrbnik-krk/
Reacties