Maman Brigitte, le soti nan Anglete (Goden en Godinnenbanket)
Lachend huppelden we rond die ene stoel, onderwijl naar elkaar glurend en met één oog op de stoel in kwestie, de symbolische troon waar elke god of godin naar hunkert. De tonen van de Game of Thrones soundtrack waren de perfecte backdrop. Demeter, Sekhmet, Bachus, Baron Samedi, … allemaal dolven ze het onderspit toen Maman Brigitte zich met een welgemikt achterwerk ferm op de stoel liet vallen. De stoel paste precies! 😊
Het spelletje was onderdeel van de Goddelijke Driekamp die Luna in elkaar had gestoken, een verwijzing naar de spelen die een bijeenkomst als de onze in de dagen van de oude Grieken en Romeinen placht op te luisteren. We waren vandaag samengekomen om Lughnassadh te vieren met een Goden en Godinnenbanket.
Heel lang geleden hadden we ooit als eens zo’n banket gehouden in de tuin van Fjierra en dat feestje zindert soms nog altijd na. En omdat Verelna altijd in is voor feestjes en ze tijdens een trance prophecy sessie van Venus de verzuchting had gekregen dat de goden en godinnen dezer dagen geen gelegenheid meer hebben om elkaar relax te ontmoeten, had ze samen met Luna en Elenor het mythische goden en godinnenbanket nieuw leven ingeblazen.
Bij de editie van 2016 waren mijn liefste en ik er niet bij, maar ik keek met veel goesting uit naar de editie van 2017. We hadden niet zoveel tijd gehad om na te denken over een kostuum, maar met onze stash aan kleren van Halloweenfeestjes en LARPs kwamen we als vanzelf uit bij Baron Samedi en Maman Brigitte. Dat die laatste een vorm van Brigandhu is, kon bijna geen toeval zijn!
Maman Brigitte – ook wel Grann Brigitte, Manman, Manman Brigit of Manman Brijit – is de vrouw van Baron Samedi, de baas van het kerkhof, en net als haar echtgenoot één van de lwa of loa van de doden uit de Vodoun. De loa zijn eigenlijk geen goden an sich maar spirits die de liaison zijn tussen Bondye (van het Franse “le bon Dieu”), de Creator die ergens ver weg is, en de mensen. Het zijn dan wel zelf geen goden, ze worden wel as such aanbeden en ze hebben meer macht dan sommige goden uit andere pantheons.
Vodoun is de religie van Haiti, zo’n beetje de originele versie van de Amerikaanse Voodoo, en kwam naar het zonnige eiland samen met de slaven: Yoruba uit Nigeria, Arada uit Benin en mensen van nog vele andere stammen uit Congo en andere streken in zwart Afrika. Ook al kwamen ze van allemaal verschillende regio’s, toch was er één ding dat een band schiep en dat was Vodoun, het geloof dat de goden hen konden helpen om de verschrikkingen van de slavernij te boven te komen. De overheid en de slaveneigenaars vonden dat maar niets omdat ze bang waren voor de kracht die de slaven er uit haalden en algauw was Vodoun verboden.
Toen de slaven van Haiti in 1804 hun Franse meesters toch buiten wisten te sjotten, waren de reacties in Europa erg negatief. De vernederde Fransen eisten een gigantische afkoopsom die de nieuwe Haitianen zonder discussie wilden betalen om voor altijd af te zijn van hun meesters. Die som – omgerekend iets van een 20 miljoen Euro – betaalt het straatarme Haiti meer dan honderd jaar later nog altijd moeizaam af aan Frankrijk, iets waar de Fransen zich voor zouden moeten schamen. Er gaan meer en meer stemmen op om die onwerkelijke som te laten vallen, zeker na de verschrikkelijke aardbeving van 2010 waar het land nog altijd niet van hersteld is, maar tot nu toe houden de Fransen het been stijf. De vernedering van toen is nog altijd niet verteerd.
De slaven waren zo slim om hun goden te verstoppen vlak voor de neus van hun gevangenbewaarders: tussen de vele heiligen die het katholicisme rijk is. Latere generaties slaven die de originele goden uit het Afrika van hun grootouders nooit hadden gekend, deden Vodoun verder evolueren tot wat het nu is. Het werd mondeling doorgegeven van generatie op generatie en tot op de dag van vandaag is de religie springlevend.
Niet alle loa kwamen uit Afrika: als Maman Brigitte een blank vel heeft, dan is dat omdat ze uit Europa kwam. Jawel, Maman Brigitte is inderdaad een versie van Bride/Brigid. Waar weinig mensen bij stil staan is dat slavernij niet alleen zwarten trof. De Engelsen verscheepten hele ladingen “criminelen” naar de kolonies. Dat waren niet persé allemaal moordenaars en tuig van de richel. Ook “prostituées” – zoals bijvoorbeeld kamermeisjes die zwanger waren geraakt van hun werkgever – werden naar verre oorden verscheept, onder het motto “twee vliegen in één klap”: goedkoop werkvolk dat niet kan tegenspreken en we zijn er hier in Europa van af. Ook mensen die zichzelf in de schulden hadden gewerkt, konden hun schuld afkopen door een contract te tekenen om in de kolonies te gaan werken. Officieel waren ze dan wel geen slaven, maar in de praktijk waren ze niet beter af dan de zwarte slavenvrouwen met wie ze samen op de velden stonden te werken. Lees er maar eens “White Trash: The 400-Year Untold History of Class in America“ van Nancy Isenberg op na: de Verenigde Staten zijn grotendeels gebouwd op het bloed, zweet en tranen van de arme verschoppelingen uit het Engeland van die tijd.
Bride/Brigid kwam met de “Engelse” vrouwen mee en werd door de zwarte slaven algauw geadopteerd. Zo werd ze Maman Brigitte, le soti nan Anglete. Dat is ook waarom ze in tegenstelling tot de andere loa uit Afrika of Haiti blank is en rood haar en groene ogen heeft. Dat verwijst naar haar Schotse en Ierse roots. Ook de typische stropoppetjes die ter ere van de godin werden gemaakt, vonden hun weg naar de kolonies. De kenmerkende voodoopoppetjes zouden eigenlijk daar hun oorsprong vinden …
Maman Brigitte is niet meer weg te denken uit het Vodoun pantheon. Ze is de vrouw van Baron Samedi, het hoofd van de Gede en heer van de kruispunten. De Gede zijn de spirits die waken over de doden. Ze zijn luidruchtig, grofgebekt, sexueel zeer uitgesproken en over het algemeen een plezierige bende die wordt geleid door de Barons - Samedi, La Croix, Cimitière, Kriminel - en Maman Brigitte. Baron Samedi en Maman Brigitte worden wel beschouwd als de Pater en Mater Familias van de familie. Hun kleuren zijn zwart en paars.
Maman Brigitte waakt over de doden en zegen en beschermt hun graf op het kerkhof, voor zover dat proper is afgetopt met een kruis, zoals het hoort. Net zoals het eerste mannengraf in een nieuw kerkhof gezegend wordt door Baron Samedi, wordt het eerste vrouwengraf opgedragen aan Maman Brigitte. Er wordt gezegd dat ze de zielen van de doden samen met Baron Samedi opvist uit het water van de vergetelheid om hen hun naam en identiteit terug te geven en zo te transformeren naar Iwa Gede – geesten – zodat ze klaar zijn voor een nieuwe faze in hun bestaan. Het is Maman Brigitte die hen naar het hiernamaals brengt, naar de voorouders.
Omdat Maman Brigitte waakt over de grenzen tussen leven en dood wordt ze ook aangeroepen om genezing te brengen, net zoals Brigid/Bride. Dat gebeurt dikwijls met de hulp van een veve, een symbool dat dienst doet als een baken en doorgang voor de loa die wordt opgeroepen. Het zegt veel over de macht van Maman Brigitte dat ze haar eigen veve heeft. Die wordt met maismeel of zout op de grond getekend. Het gebruik van veves is iets typisch Amerikaans en onbekend in Afrika. Het is een traditie die zijn oorsprong vindt in de zandtekeningen van de indianen.
Dieren die met Maman Brigitte in verband worden gebracht zijn (zwarte) hanen – bij Bride/Brigid zijn dat ganzen en zwanen – en soms ook rode slangen. Dat vind ik zelf dan weer fascinerend want zo’n opgerolde rode slang ziet er uit als het rode spiraallabyrinth dat voor mij symbool staat voor Brigandhu.
Ze is een sterke madam met een persoonlijkheid waar iedereen respect voor heeft. Haar favoriete drank is rum waarin rode pepertjes hebben liggen trekken – 21 stuks zegt de traditie-, een brouwsel dat zo pikant is dat je het niet kan drinken tenzij je door haar “wordt bereden” zoals dat heet. Wij noemen dat trance possession. Maman Brigitte is net als haar echtgenoot Baron Samedi inderdaad krachtig genoeg om zelf te beslissen dat ze iemand wil berijden. De pepertjes dienen meteen ook als test om te zien of de trance possession niet fake is. Om dat te testen worden soms zelfs rode pepertjes in de vagina gestoken of over de penis gewreven: wij mensen vinden dat ondraaglijk pijnlijk maar Maman Brigitte moet daar alleen maar hartelijk om lachen. Ze is wild en vurig en danst erg suggestief maar ook erg bedreven: haar danskunsten zijn legendarisch. Ze houdt zich ook bepaald niet in als het op vloeken en “vulgaire praat” aankomt, al ligt dat misschien ook aan de hoeveelheden rum die ze soldaat weet te maken. Als ze in een goed humeur is, is ze een geweldig plezante madam maar ze is ook erg direct en verdraagt geen onnozelaars. Ze draait haar tong geen zeven keer rond alvorens ze iets zegt. Tiens, dat klinkt wel een beetje herkenbaar 😊
Bronnen:
Het spelletje was onderdeel van de Goddelijke Driekamp die Luna in elkaar had gestoken, een verwijzing naar de spelen die een bijeenkomst als de onze in de dagen van de oude Grieken en Romeinen placht op te luisteren. We waren vandaag samengekomen om Lughnassadh te vieren met een Goden en Godinnenbanket.
Heel lang geleden hadden we ooit als eens zo’n banket gehouden in de tuin van Fjierra en dat feestje zindert soms nog altijd na. En omdat Verelna altijd in is voor feestjes en ze tijdens een trance prophecy sessie van Venus de verzuchting had gekregen dat de goden en godinnen dezer dagen geen gelegenheid meer hebben om elkaar relax te ontmoeten, had ze samen met Luna en Elenor het mythische goden en godinnenbanket nieuw leven ingeblazen.
Bij de editie van 2016 waren mijn liefste en ik er niet bij, maar ik keek met veel goesting uit naar de editie van 2017. We hadden niet zoveel tijd gehad om na te denken over een kostuum, maar met onze stash aan kleren van Halloweenfeestjes en LARPs kwamen we als vanzelf uit bij Baron Samedi en Maman Brigitte. Dat die laatste een vorm van Brigandhu is, kon bijna geen toeval zijn!
Maman Brigitte – ook wel Grann Brigitte, Manman, Manman Brigit of Manman Brijit – is de vrouw van Baron Samedi, de baas van het kerkhof, en net als haar echtgenoot één van de lwa of loa van de doden uit de Vodoun. De loa zijn eigenlijk geen goden an sich maar spirits die de liaison zijn tussen Bondye (van het Franse “le bon Dieu”), de Creator die ergens ver weg is, en de mensen. Het zijn dan wel zelf geen goden, ze worden wel as such aanbeden en ze hebben meer macht dan sommige goden uit andere pantheons.
Vodoun is de religie van Haiti, zo’n beetje de originele versie van de Amerikaanse Voodoo, en kwam naar het zonnige eiland samen met de slaven: Yoruba uit Nigeria, Arada uit Benin en mensen van nog vele andere stammen uit Congo en andere streken in zwart Afrika. Ook al kwamen ze van allemaal verschillende regio’s, toch was er één ding dat een band schiep en dat was Vodoun, het geloof dat de goden hen konden helpen om de verschrikkingen van de slavernij te boven te komen. De overheid en de slaveneigenaars vonden dat maar niets omdat ze bang waren voor de kracht die de slaven er uit haalden en algauw was Vodoun verboden.
Toen de slaven van Haiti in 1804 hun Franse meesters toch buiten wisten te sjotten, waren de reacties in Europa erg negatief. De vernederde Fransen eisten een gigantische afkoopsom die de nieuwe Haitianen zonder discussie wilden betalen om voor altijd af te zijn van hun meesters. Die som – omgerekend iets van een 20 miljoen Euro – betaalt het straatarme Haiti meer dan honderd jaar later nog altijd moeizaam af aan Frankrijk, iets waar de Fransen zich voor zouden moeten schamen. Er gaan meer en meer stemmen op om die onwerkelijke som te laten vallen, zeker na de verschrikkelijke aardbeving van 2010 waar het land nog altijd niet van hersteld is, maar tot nu toe houden de Fransen het been stijf. De vernedering van toen is nog altijd niet verteerd.
De slaven waren zo slim om hun goden te verstoppen vlak voor de neus van hun gevangenbewaarders: tussen de vele heiligen die het katholicisme rijk is. Latere generaties slaven die de originele goden uit het Afrika van hun grootouders nooit hadden gekend, deden Vodoun verder evolueren tot wat het nu is. Het werd mondeling doorgegeven van generatie op generatie en tot op de dag van vandaag is de religie springlevend.
Niet alle loa kwamen uit Afrika: als Maman Brigitte een blank vel heeft, dan is dat omdat ze uit Europa kwam. Jawel, Maman Brigitte is inderdaad een versie van Bride/Brigid. Waar weinig mensen bij stil staan is dat slavernij niet alleen zwarten trof. De Engelsen verscheepten hele ladingen “criminelen” naar de kolonies. Dat waren niet persé allemaal moordenaars en tuig van de richel. Ook “prostituées” – zoals bijvoorbeeld kamermeisjes die zwanger waren geraakt van hun werkgever – werden naar verre oorden verscheept, onder het motto “twee vliegen in één klap”: goedkoop werkvolk dat niet kan tegenspreken en we zijn er hier in Europa van af. Ook mensen die zichzelf in de schulden hadden gewerkt, konden hun schuld afkopen door een contract te tekenen om in de kolonies te gaan werken. Officieel waren ze dan wel geen slaven, maar in de praktijk waren ze niet beter af dan de zwarte slavenvrouwen met wie ze samen op de velden stonden te werken. Lees er maar eens “White Trash: The 400-Year Untold History of Class in America“ van Nancy Isenberg op na: de Verenigde Staten zijn grotendeels gebouwd op het bloed, zweet en tranen van de arme verschoppelingen uit het Engeland van die tijd.
Bride/Brigid kwam met de “Engelse” vrouwen mee en werd door de zwarte slaven algauw geadopteerd. Zo werd ze Maman Brigitte, le soti nan Anglete. Dat is ook waarom ze in tegenstelling tot de andere loa uit Afrika of Haiti blank is en rood haar en groene ogen heeft. Dat verwijst naar haar Schotse en Ierse roots. Ook de typische stropoppetjes die ter ere van de godin werden gemaakt, vonden hun weg naar de kolonies. De kenmerkende voodoopoppetjes zouden eigenlijk daar hun oorsprong vinden …
Maman Brigitte is niet meer weg te denken uit het Vodoun pantheon. Ze is de vrouw van Baron Samedi, het hoofd van de Gede en heer van de kruispunten. De Gede zijn de spirits die waken over de doden. Ze zijn luidruchtig, grofgebekt, sexueel zeer uitgesproken en over het algemeen een plezierige bende die wordt geleid door de Barons - Samedi, La Croix, Cimitière, Kriminel - en Maman Brigitte. Baron Samedi en Maman Brigitte worden wel beschouwd als de Pater en Mater Familias van de familie. Hun kleuren zijn zwart en paars.
Maman Brigitte waakt over de doden en zegen en beschermt hun graf op het kerkhof, voor zover dat proper is afgetopt met een kruis, zoals het hoort. Net zoals het eerste mannengraf in een nieuw kerkhof gezegend wordt door Baron Samedi, wordt het eerste vrouwengraf opgedragen aan Maman Brigitte. Er wordt gezegd dat ze de zielen van de doden samen met Baron Samedi opvist uit het water van de vergetelheid om hen hun naam en identiteit terug te geven en zo te transformeren naar Iwa Gede – geesten – zodat ze klaar zijn voor een nieuwe faze in hun bestaan. Het is Maman Brigitte die hen naar het hiernamaals brengt, naar de voorouders.
Omdat Maman Brigitte waakt over de grenzen tussen leven en dood wordt ze ook aangeroepen om genezing te brengen, net zoals Brigid/Bride. Dat gebeurt dikwijls met de hulp van een veve, een symbool dat dienst doet als een baken en doorgang voor de loa die wordt opgeroepen. Het zegt veel over de macht van Maman Brigitte dat ze haar eigen veve heeft. Die wordt met maismeel of zout op de grond getekend. Het gebruik van veves is iets typisch Amerikaans en onbekend in Afrika. Het is een traditie die zijn oorsprong vindt in de zandtekeningen van de indianen.
 |
| De veve van Maman Brigitte |
Ze is een sterke madam met een persoonlijkheid waar iedereen respect voor heeft. Haar favoriete drank is rum waarin rode pepertjes hebben liggen trekken – 21 stuks zegt de traditie-, een brouwsel dat zo pikant is dat je het niet kan drinken tenzij je door haar “wordt bereden” zoals dat heet. Wij noemen dat trance possession. Maman Brigitte is net als haar echtgenoot Baron Samedi inderdaad krachtig genoeg om zelf te beslissen dat ze iemand wil berijden. De pepertjes dienen meteen ook als test om te zien of de trance possession niet fake is. Om dat te testen worden soms zelfs rode pepertjes in de vagina gestoken of over de penis gewreven: wij mensen vinden dat ondraaglijk pijnlijk maar Maman Brigitte moet daar alleen maar hartelijk om lachen. Ze is wild en vurig en danst erg suggestief maar ook erg bedreven: haar danskunsten zijn legendarisch. Ze houdt zich ook bepaald niet in als het op vloeken en “vulgaire praat” aankomt, al ligt dat misschien ook aan de hoeveelheden rum die ze soldaat weet te maken. Als ze in een goed humeur is, is ze een geweldig plezante madam maar ze is ook erg direct en verdraagt geen onnozelaars. Ze draait haar tong geen zeven keer rond alvorens ze iets zegt. Tiens, dat klinkt wel een beetje herkenbaar 😊
Bronnen:
- http://mirrorofisis.freeyellow.com/id523.html
- http://www.meta-religion.com/World_Religions/Voodoo/ancestors.htm
- https://en.wikipedia.org/wiki/Loa
- http://www.happyhooligan.co/2014/10/irish-american-halloween-irish-voodoo/
Reacties