Miasma mia

Omdat ik deze week bezig was met het uitwerken van het ritueel voor Feralia, het Romeinse feest voor de doden volgende week, bleef mijn aandacht hangen op een post van Sorita d’Este op Facebook. Ze heeft de gewoonte om regelmatig een interessante stelling op haar Facebookmuur te zetten. Niet alleen haar stellingen zijn interessant, ook de reacties van haar lezers zijn dat. De stelling van de dag was:  “Purification, a central ideal of the Mysteries - surely should include sacrificing profit, fake friendships and fame in favour of dignity, friendships and wisdom. It’s a no brainer.”

Ze heeft het hier over zuivering, in de betekenis zoals die tegenwoordig door heksen en andere pagans wordt gebruikt: een soort van spirituele zuiverheid die onze persoonlijke verantwoordelijkheid is. Dat sluit aan bij de idee van karma en dharma uit het Hindoeisme (net als de chakra’s).

Voor de oude Grieken en Romeinen was die rituele zuiverheid veel minder abstract.  Zij hebben het over “miasma”. Dat is een Grieks woord -  μίασμα – dat letterlijk ‘bevlekking’ of verontreiniging betekent. Tegenwoordig staat het voor een vieze stinkerige damp. Zuiverheid was dus bijna een tastbaar iets, iets fysieks, een gevoel van letterlijke (on)reinheid. Dat miasma werd gezien als een bijna fysieke substantie die je weer moest zien kwijt te raken, een soort van half-fysieke vuiligheid die kon worden verwijderd door het juiste contact met de juiste substanties die de smet konden wegnemen, zoals jezelf ritueel wassen in de zee, enz. …. Dat was belangrijk, want je kon er andere mensen, gebouwen of plaatsen waar je mee in contact kwam mee besmetten!

Krijgers liepen miasma op door hun vijanden te doden. Dat had niets abstracts: miasma kon je oplopen door contact met het bloed van je overwonnen vijand. Je kon het oplopen door contact met seksuele “sappen”. Je kon het oplopen door lijken aan te raken (en dat is één van de redenen waarom de Romeinen hun doden buiten de stad begroeven). Sofocles heeft het in zijn tragedie over het miasma van Koning Oedipus die zonder het te weten zijn vader doodde en met zijn moeder sliep (denk aan het Oedipus-complex). Het zijn die vloeistoffen die een duidelijke link hebben met onze sterfelijkheid: contact met bloed, zaad, menstruatiebloed, enz. … De sterfelijkheid die uit die vloeistoffen spreekt is in contrast met de onsterfelijkheid van de goden. Eigenlijk is de “onbevlekte ontvangenis” van Maria in die zin te bekijken: zij is zuiver en krijgt dus goddelijke trekken, ook al was ze maar een vrouw onder zovele andere vrouwen. Van alles wat vleselijk was, kon je dus besmet raken. In het Jodendom wordt die onreinheid nog steeds doorgetrokken in de keuken bijvoorbeeld, met gescheiden keukens voor melk en vlees!

Bron: http://aclassicaday.blogspot.be/2011_06_01_archive.html

Het is pas eeuwen later dat die fysieke smet een spirituele smet wordt. Wie rein van geest is, heeft geen last meer van miasma. In plaats van een persoonlijk miasma waar we zelf verantwoording voor moeten afleggen, is het nu onze maatschappij die miasma's heeft; armoede, onderdrukking, racisme, enz. ... dingen waar we allemaal van zeggen dat ze schandalig zijn, maar die we blijkbaar toch accepteren.

Van een fysieke, sensuele, vuile wereld zijn we aanbeland in een wereld van de geest. We leven niet meer in ons lijf maar in ons hoofd. Alles wordt abstract en dus ook veel verder van  ons bed. Sommigen zien die overgang van een echte, reële werkelijkheid naar een abstracte, symbolische wereld van de geest met lede ogen aan. We verliezen er immers ons gevoel van connectie mee. In een wereld waar het fysieke niet belangrijk is, is ook de connectie met dat fysieke weg. En wie de discussie hoort over de opwarming van de aarde, beseft al snel dat onze band met Moeder Aarde en haar schepselen al broos is …