Coven Cuisine: Driekoningentaart

Afgelopen week zag ik ze al liggen in de supermarkt in Frankrijk, de traditionele “galettes des rois” of driekoningentaarten met hun typische kartonnen gouden kroon. Toen ik vroeger klein was, was dit de afsluiter van de kerstvakantie bij mijn grootouders. We konden niet wachten om te zien wie de boon in zijn stuk taart vond. Die kreeg namelijk die gouden kroon en mocht een bijhorende koningin kiezen (of koning natuurlijk). Speciaal daarvoor werd de gouden kroon achteraf netjes geplooid en weggelegd tot volgend jaar.

Driekoningen, ook wel gekend als het sjieker klinkende Epifanie, is een christelijke feestdag die elk jaar op 6 januari wordt gevierd. Op deze dag worden de drie wijzen of magiërs – jawel! :-) – gevierd die een ster volgden om vanuit het Arabië (het oosten) naar Bethlehem te reizen om het pasgeboren kindje Jezus te bezoeken en cadeau’s te brengen. Ze brachten goud, wierook en mirre mee, want dat waren de kostbaarste dingen die toen te krijgen waren. Natuurlijk hangt daar ook heel wat symboliek aan vast. De drie geschenken zouden bijvoorbeeld staan voor de verschillende wereldlijke machten die de koningen aan het kindje Jzus schonken: goud voor de stoffelijke macht, wierook voor de geestelijke macht en mirre voor de genezende macht. Als je dat leest, vraag je je af waarom er zoveel hommeles tussen Joden en Arabieren is in het Midden-Oosten … Daar komt ook de naam “Epifanie” voor het feest vandaan. Epifanie betekent immers "verschijning" of "openbaring" en draait om de onthulling dat met Jezus de Koning der Joden geboren was. Een andere uitleg is dat het goud zou staan voor het koningschap van Jezus hier op aarde, de wierook voor zijn goddelijkheid en de mirre voor zijn status van Messias ("gezalfde").

De drie koningen worden ook wel de “drie wijzen” genoemd. Eigenlijk waren het magiërs (in sommige niet-Nederlandse bijbelvertalingen gaat het zelfs over ‘astrologen’ of ‘sterrenuitleggers’), maar magie had niet zo’n beste naam in christelijke kringen en dus werd dat verbloemd tot wijzen of koningen. Het christendom heeft een probleem met magie. In het oorspronkelijke bijbelverhaal van Mattheus wordt echter wel degelijk ‘magos’ gebruikt, het Griekse woord voor magiër. In die tijd waren astrologie of magie gewoon een wetenschap zoals een andere. Pas veel later werden die gedemoniseerd en verketterd. Mattheüs heeft het in zijn evangelie dus over Oosterse geleerden die zich met magie en astrologie bezighielden. Het feit dat ze een ster volgden naar de stal wijst hier ook al naar: de geboorte van het kerstkind stond in de sterren geschreven. 

Daar had kerkvader Augsutinus erg veel moeite mee. Het kon niet zijn dat er magie en astrologie nodig waren geweest om de wijzen tot bij de stal te brengen! En dus maakte hij er een bekeringsverhaal van: de magiërs waren heidenen die zich tot het christendom bekeerden. Het waren dus goede magiërs :-). Zo kan je natuurlijk alles uitlegggen.  

Waar de magiërs precies vandaan kwamen is uit het verhaal niet helemaal duidelijk, maar het zou Perzië kunnen zijn, het huidige Iran, dat een grote reputatie had op het vlak van magie, of Babylon, in het huidige Irak, waar astrologie hoog aangeschreven stond, of Arabië, waar de geschenken die de magiërs meebrachten het gemakkelijkst te vinden waren. Historici zijn het hier niet over eens, al gaat men er ondertussen wel van uit dat het om fictieve personages moet gaan.

Vandaag is het dus Driekoningen en dus ook tijd voor Driekoningentaart. Dat is één van die tradities waarvan ik het zo zonde zou vinden als ze zou verdwijnen. Hier in de buurt is zo’n taart ondertussen moeilijk te vinden. De bakkers hebben lekker gebak maar het traditionele amandelgebak kennen de Turkse en Marokkaanse bakkers op het Kiel jammer genoeg niet. Vorig jaar was ik vruchteloos op zoek geweest en had ik het uiteindelijk gefrustreerd opgegeven. Misschien ligt het ook aan de appelbollen en worstenbrood waarmee hier in Antwerpen nog een weekje later op Verloren Maandag – de eerste maandag na Driekoningen – de eindejaarsperiode wordt afgesloten en niet op Driekoningen, zoals in de rest van het land. Als je telt vanaf kerstdag zelf, dan tel je immers 12 dagen met Driekoningen als afsluiter. Niet te verwarren met de Twelve Days of Christmas uit Engeland. Zij tellen die dagen vòòr Kerstmis met kerstmis als hoogtepunt. En orthodoxe christenen gaan nog een stapje verder en sluiten de kerstperiode pas af op 19 januari, op de dag dat Jezus zou zijn gedoopt.

DRIEKONINGENTAART

Nodig voor 1 driekoningentaart:

• 2 rollen bladerdeeg (gewoon uit het koelvak van de supermarkt)
• 150g  boter
• 4  eieren (3 eieren voor in het gebak, 1 eidooier om de tarat mee te bestrijken)
• Een beetje water
• 150g suiker
• 150g amandelpoeder
• 1 ampul amandelessence (of 2 koffielepeltjes als je een groter flesje hebt)
• 1 koffieboon (ik gebruik hiervoor een aardewerken mini-koninkje dat ik heb gerecupereerd van een vroegere driekoningentaart uit de winkel, maar traditioneel is het een koffieboon)

Verwarm de oven voor op 200° Celsius.

Rol 1 rol bladerdeeg uit en snij er een cirkel uit die iets kleiner is dan de taartvorm. Steek met een stervormig uitsteekvormpje sterretjes of andere leuke figuurtjes uit de rest van het deeg.

Meng het amandelmeel met de suiker, de boter en het amandelaroma. Klop vervolgens drie eieren één voor één door het mengsel.

Rol het tweede vel bladerdeeg met het bakpapier uit in de taartvorm. Prik enkele keren met een vork in het deeg. 

Giet het amandelmengsel in de taartvorm en duw er de koffieboon in. 

Splits het 4de ei en klop de eidooier los met 1 soeplepel water. Bestrijk de randen van het deeg met een beetje van de losgeklopte eidooier.

Leg nu de kleinere bladerdeegcirkel op de taart en bedek die met de figuurtjes die je hebt uitgestoken. Maak de taart dicht door alle randen goed tegen elkaar te drukken. Prik in het midden van de taart een gaatje.

Bestrijk alles met losgeklopte eidooier en zet vervolgens 20 minuten in de voorverwarmde oven. 

Verlaag na 20 minuten de temperatuur naar 175° Celsius en laat nog 20 tot 25 minuten bakken.

Haal uit de oven en laat afkoelen.

Smakelijk! En vergeet geen kronen te knutselen: wie de boon in zijn stukje taart vindt, is de koning of koningin van de dag. Hij of zij mag een wens doen en een koningin of koning aanwijzen om aan zijn of haar zijde te regeren.

Bronnen:

• https://www.pthu.nl/bijbelblog/2021/12/wijzen-uit-het-oosten/
• https://www.colruyt.be/nl/lekker-koken/recept/driekoningentaart