Xipe Totec: de schone in het beest (covenbijeenkomst Hagazussa)

XIPE TOTEC: EEN KENNISMAKING

Xipe Totec is één van de gekendste goden uit de oude Mesoamerikaanse pantheons. Hij was één van de belangrijkste goden van de Azteken (en de Tolteken) en later ook van de Maya’s. Als je naar Mexico reist, vind je in de souvenirwinkels overal beeldjes van hem (of van een priester die hem personaliseert).

In de Mezoamerikaanse mythologie is Xipe Totec de zoon van de primordiale (androgyne) god Ometeotl en de Azteekse mythologie vertelt dat hij de broer is van Tezcatlipoca, Huizilopochtli en Quetzalcoatl. Die vier zijn allemaal zonnen en heersen over de verschillende winrichtingen. Hijzelf is de heerser van het oosten. Hij is dus één van de groten. Voor sommigen is hij het landbouw- en oorlogsaspect van zijn grote broer Tezcatlipcoa, de patroongod van de strijders en de baas van Cuauhtli (arend), ook al waren er andere goden van landbouw en oorlog.

Xipe Totec was een heel belangrijke god. Hij staat voor groei: winst zonder verlies. Landbouw en oorlog. In een beschaving zonder koeling of transport at je wat je kreeg van het land. Als je oogst mislukte ging je dood. Je blijft niet bij de pakken zitten als je kinderen dood gaan van de honger. Van Xipe Totec wordt gezegd dat hij de uitvinder is van oorlog, maar als je geen andere keuze hebt, dan val je iemand aan die wel eten heeft en pak je zijn eten af. En als jij diegene bent met het eten, dan wil je er voor vechten zodat het niet wordt gestolen en je kinderen kunnen eten. Dat geldt ook in de liefde: als je van iemand houdt, dan ben je bereid te vechten voor die relatie …

Hij is de god van de lente, van het zaaien en planten, en as such een god van dood en wedergeboorte. Omdat hij zo geassocieerd werd met de dood, zag men in hem ook de bron van ziekte. Wie ziek was, bracht dus offers aan Xipe Totec om genezing te vragen. Zijn tegenhangster is Xilonen-Cgicomecoatl, een godin die staat voor de jonge mais en zeven slangen heeft. Opnieuw het thema van winst zonder verlies: pel de beschermende bladeren weg en hou de mais over, net zoals slangen vervellen naar een grotere slang.

Er mag dan al veel veranderd zijn sinds de tijden dat de zon en de oude Mezoamerikaanse goden zonder schroom werden vereerd (al klinkt Jesus in het Nahuatl blijkbaar verdacht veel als Xipe :-)), er zijn nog tal van folkloristische ceremonies waarbij dankbaarheid en ontzag voor de ongelooflijke kracht van de zon centraal staan. De Azteken en de Maya’s begrepen heel goed dat de zon cruciaal was voor hun overleven. De zonnewendes waren dan ook referentiepunten in het landbouwjaar. De lentezonnewende betekende het moment waarop het zaad voor de volgende oogst moest worden geplant. Er werden offers van mais aan Xipe Totec gebracht in de hoop dat de zon haar zegen en haar kracht zou delen met de mensen.

Elke lente werd er een groot feest gevierd in de derde maand van het zonnejaar. Dat feest was Thecaxipehualiztli (of Coailhuitl, het Slangenfestival), ter ere van Xipe Totec. Het hoogtepunt van het feest was een gruwelijke ceremonie waarbij mensenoffers gebracht om de god tevreden te stellen en een goede oogst te verzekeren. Voor de ceremonie werd een persoon uitgekozen om Xipe Totec te representeren. Hij kreeg schitterende kledij met knalrode veren en prachtige gouden juwelen om te dragen en personifieerde de god gedurende de veertig dagen voor het feest. Tijdens het feest zelf werd de “god” samen met acht andere “goden” waaronder Quetzalcoatl bij zonsopgang geofferd en gevild in een soort van reenactment van de dood en wedergeboorte van Xipe Totec. De huiden werden geel gekleurd en teocuitlaquemitl genoemd, “gouden gewaden”. Ze werden gedragen door priesters in rituele dansen in de Tozoztontl ceremonie die de volgende maand werd gehouden, of door jonge mannen die gedurende twintig dagen bedelden tot de huiden wegrotten. De resten warden vervolgens begraven in de tempel van de god.

Xipe Totec werd immers “de Gevilde” genoemd. Hij werd voorgesteld als iemand met een extra laag huid die hij kon afwerpen en opofferen voor de vruchtbaarheid van de aarde, in een eeuwige cyclus van dood en wedergeboorte, transformatie en regeneratie. Hij werd geassocieerd met zaad. Zijn gevilde versie staat voor het ontkiemend zaad dat zijn buitenste “vel” verliest op het moment dat het uitbarst en begint te groeien. De god deed dat ook zelf: hij vilde zichzelf om de mensheid te voeden, net zoals je de bladeren van de mais moet pellen om aan het goud van de mais te komen. Zijn offer symboliseert de noodzaak van de dood voor de wedergeboorte. De mais van het afgelopen jaar was dood en begraven, en uit de droge hulzen kwamen de nieuwe scheuten die zouden zorgen voor een nieuw jaar zonder honger. Hij offerde zichzelf op voor het goed van de aarde en de mensen, zodat er ook dit jaar weer voldoende te eten zou zijn voor iedereen. Dat klinkt westerse heksen bekend in de oren: ook bij de Kelten en de Germanen offerde de jonge god zich op voor een overvloedige oogst. Door mensen te offeren en hun vel te dragen hoopten de Azteken de gunsten van Xipe Totec te winnen. De priesters droegen de gevilde vellen en werden zo als het ware Xipe Totec. Denk aan de kledij en de sluiers die ons helpen om onze godinnen te trancen.

Mensenoffers doen ons gruwen. We denken meteen aan het bloed dat van de tempeltrappen droop. Veel mensen denken dat het offeren van gevangenen voor de Azteken een soort van spiritueel massaspektakel was, zoals de gladiatorengevechten in Rome spektakel waren, maar dat was het niet. Je zou het balspel van de Maya’s misschien kunnen vergelijken met de gladiatorengevechten. De kapitein van het verliezende team werd immers dikwijls gedood. Maar dat had niks te maken met spiritualiteit. Het Colosseum is geen tempel.

Het doden van mensen tijdens een offerplechtigheid was helemaal geen spektakel. De mensen die geofferd werden in het geval van Xipe Totec waren meestal oorlogsslachtoffers en krijgsgevangenen. Het dragen van hun huid door de priesters wijst op een plechtig ritueel. De Maya’s speelden hun balspel ook voor speciale religieuze gelegenheden. In dat geval werd de kapitein van het winnende team geofferd. Dat was een zeer grote eer. Als je echt gelooft dat je door je bloed te vergieten je volk kan redden, dan ben je een held. Was dat ook niet wat Jezus deed? Vandaar dat sommige ouderlingen Xipe en Jezus door elkaar halen …

De priester droeg tijdens de ceremonie voor Xipe Totec dus de huid van iemand die zijn leven had gegeven uit liefde voor de anderen, zodat de oogst zou groeien en de mensen gespaard zouden blijven van een invasie. Die persoon zou vanzelf geëerd worden als de held die hij was.

Opoffering wordt meestal als iets vrouwelijks gezien. Vrouwen offeren zich op in het belang van hun kinderen, in het belang van hun gezin, in het belang van hun collega’s. Dat komt misschien omdat opoffering in onze maatschappij wordt gezien als een teken van zwakte, van onderdrukking. Dat is het helemaal niet. Je kan jezelf niet opofferen vanuit je zwakte. Je kan dat enkel doen vanuit je kracht. Dat is wat Xipe Totec ons laat zien.

Het dragen van iemands huid werd niet gezien als iets afschuwelijks. Wij dragen zelf dierenvellen - lederen jassen, schoenen en handtassen – en denken daar nooit bij na. We leggen koeienvellen in onze living. Een huid an sich is niet verschrikkelijk, het is het mensenoffer dat er achter zit dat ons verschrikt. Iemands huid vertelt dikwijls een verhaal. Denk aan tattoos die moeten afschrikken of mooier moeten maken. Dat is een universeel gegeven. Onze huid is immers onze grens. Denk aan de uitdrukking “onderhuids”: iets is onderhuids als het niet meer oppervlakkig is. Iets dat onderhuids is, krijgt kracht. Het krijgt een spiritueel kantje…

Je mag best gruwen bij de idee van een mensenoffer, maar het gebeurt nu in zekere zin nog. Als je echt in iets gelooft, dan ben je bereid je leven daarvoor te geven. Denk aan de Tibetaanse monniken die zichzelf in brand steken in protest tegen de Chinese overheersing van hun land, of de jonge moslims die zichzelf opblazen ter ere van Allah. Geloof is sterker dan gelijk wat. Christelijke missionarissen probeerden het geloof in de oude goden te onderdrukken door de heilige bomen om te hakken en kijk: we zeggen nog altijd “hout vasthouden” als we geluk willen afsmeken :-)

De plechtigheid voor Xipe Totec was dus gruwelijk en ondanks dat vind je zijn beeldjes overal op het internet, in souvenirwinkels, bij de mensen thuis… Er zijn tig andere maisgoden, oorlogsgoden en liefdesgoden en toch blijft Xipe Totec populair. Dat komt omdat waar hij voor staat tijdloos is.

Als je met iemand lacht om hoe die er uit ziet of hoe hij gekleed is, kijk dan naar Xipe Totec en vraag jezelf: wat is de man en wat is het vel, de verpakking? Xipe Totec ziet je en als je ziel zo lui is dat hij niet eens wil zoeken naar de échte mens die onder het oppervlak zit van de persoon die je aan het uitlachen bent, dan zal hij in het midden van de nacht naar je toe komen, je veranderen in pulque en je opslokken. Dat wordt tenminste gezegd aan de kinderen in Mexico :-). Vandaar trouwens de bijnaam van Xipe Totec, “Youlahuan” of Nachtdrinker. Pulque is overigens een alcoholisch drankje.

Als iemand sterft, wordt ook naar Xipe Totec verwezen. Zijn vel is als de rouwkleren van een weduwe, de sluier van verdriet waar je zo veel moeite mee hebt. Je ziet dat vel nu misschien vers en sterk, maar binnen een zekere tijd zal het vergaan en van je af vallen. Als je gelooft dat alles wat je ziet kan verslijten en veranderen, dan weet je dat ook je verdriet zal vergaan en van je af zal vallen. En misschien zie je dan ook dat het enige dat echt waardevol is ook het enige is dat je niet kan zien, de geest binnenin je, je onveranderlijke ziel.

Xipe Totec is overigens ook de god van de metaalbewerkers en de edelsmeden (en dan vooral de goudsmeden en juweelsmeden). Goud is speciaal in onze wereld. Het reageert niet met andere stoffen en blijft altijd zichzelf. En ook al verandert het niet, toch kan het in alle mogelijke vormen worden gesmeed. Het is als de eeuwige ziel die zichzelf constant vernieuwt.

WAT LEREN WE VAN XIPE TOTEC?

Hij herinnert er ons aan dat we onder het oppervlak moeten kijken,
Hij doet ons inzien dat alle dingen in onze materiële wereld veranderen en dat dat niet erg is,
dat de geest goud is, gelijk welke vorm hij heeft,
dat na de winter altijd de lente volgt,
en dat je de zegeningen die je hebt gekregen moet bewaren en beschermen.

Bronnen:
https://www.ancient.eu/Xipe_Totec/
https://en.wikipedia.org/wiki/Xipe_Totec
https://www.historyonthenet.com/aztec-religious-ceremonies-and-rituals/
http://www.mexicolore.co.uk/aztecs/gods/god-of-the-month-xipe-totec

CEREMONIE VOOR XIPE TOTEC

Voorbereiding
Centraal in de cirkel wordt een vuurschaaltje of een grote kaars gezet. De Maya's stellen de aarde voor als een schijf met vier vakken in vier kleuren, één voor iedere windstreek, één voor iedere soort mais en een vijfde kleur voor het midden van de cirkel.

De eerste kleur is rood in het oosten: de kleur van bloed en van een nieuwe dag. De zon komt op in het oosten en geeft verse energie. De god van het oosten is Xipe Totec.
De tweede kleur is geel in het zuiden: hoe meer de zon schijnt, hoe sneller alles groeit en bloeit. Geel staat bij de Maya's voor oogst en overvloed. De god van het zuiden is Huitzilopochtli.
De derde kleur is zwart in het westen: de kleur van de onderwereld en de nacht. De god van het westen is Quetzalcoatl.
De vierde kleur is wit in het noorden: de kleur van de wijsheid maar ook van de dood, als tegenpool voor het gele zuiden en het groeien en bloeien van de dingen. De god van het noorden is Tezcatlipoca.
De vijfde kleur is blauw en groen tegelijk: het groen van de aarde en het blauw van de hemel. De Maya's maken geen verschil tussen de aarde en de hemel, voor hen is de aardhemel één geheel.

Als wij vandaag onze cirkel gaan trekken, gaan we dan ook rekening houden met de kleuren van de kaarsen zoals ze ook door de Maya’s en de Azteken werden (en worden) gebruikt. Als je geen gekleurde kaarsen vindt, dan gebruik je gewoon witte.

Nodig voor het ritueel:

vuurschaaltje of grote kaars centraal in de cirkel (blauw, groen of wit);
rode kaars voor het oosten;
gele kaars voor het zuiden;
zwarte kaars voor het westen;
witte kaars in het noorden.
palo santo & aqua di florida om onszelf te zuiveren;
saliesmudge om de cirkel te zuiveren;
drum, ratel, ....
een schaal met mandarijnen;
zwarte alcoolstift;
een beker met sterke drank;
kleine zakjes en rode veren;
pijl en boog en een roos.

Zuivering en wijding
Iedereen zet zich rond de vuurschaal. De palo santo en het aqua di florida worden doorgegeven zodat iedereen zich zelf kan zuiveren.

Allen:
Zoals de Vuurvogel oprijst uit de as van het vuur, zo worden wij nu gezuiverd.
Grote Moeder, Godin van onze harten, zegen ons en zuiver ons.
Hemelvader, laat uw stralen ons wijden en maak ons klaar voor dit ritueel.
Open onze geest voor uw dimensies.
Laat onze lippen enkel nog de waarheid spreken.
Laat ons hart de weg van de Goden volgen, nu en altijd.
Schenk onze handen de gave van het magisch werk.
Laat onze voeten de heilige paden bewandelen, in uw gezelschap en in het gezelschap van gelijken.
Blessed Be.

Bryd steekt de saliesmudge aan en loopt widershins rond de cirkel om hem te zuiveren.

Eén voor één nemen de priesteressen vervolgens elkaars hand vast, duimen naar links, tot we samen een cirkel vormen).
Allen (om de beurt):
Van zuster tot zuster trek ik deze cirkel ...

Bryd:
Van zuster tot zuster, van vrouw tot vrouw, van priesteres tot priesteres trekken wij hier vandaag onze cirkel, verbonden door onze innerlijke kracht, in de liefdevolle aanwezigheid van de Grote Moeder, weerspiegeld in onszelf en in onze Godinnen.
Blessed Be.

Verwelkomen van de spirits
De kaarsen die de cirkel afbakenen worden aangestoken.

Hamamelis gaat in het oosten staan en steekt de elementenkaars aan:
Ik sta hier in het oosten, de poort van de zonsopgang, van de lente en van het element Lucht.
Heer Xipe Totec, zon van het oosten, wij groeten u en heten u en de uwen welkom.

Bryd gaat in het zuiden staan en steekt de elementenkaars aan:
Ik sta hier in het zuiden, de poort van het vuur, van de zomer en de middagzon op haar hoogste punt.
Heer Huitzilopochtli , zon van het het zuiden, wij groeten u en heten u en de uwen welkom.

Verelna gaat in het westen staan en steekt de elementenkaars aan:
Ik sta hier in het westen, de poort van water, de herfst en de ondergaande zon.
Heer Quetzalcoatl, zon van het westen, wij groeten u en heten u en de uwen welkom.

Hamamelis gaat in het noorden staan en steekt de elementenkaars aan:
Ik sta hier in het noorden, de poort van middernacht, van de winter en de koude Aarde.
Heer Tezcatlipoca, zon van het noorden, wij groeten u en heten u en de uwen welkom.

Verelna giet een scheut alcohol in de offerschaal:
Wees welkom, machtige spirits van het land, spirits van Aarde, Lucht, Vuur en Water, de stuwende kracht van het ijs, van de nacht en van de Winter, van de winden, van de dageraad en van de Lente, van de Zon, van de middag en van de Zomer, van de Zee, van de avond en van de Herfst. Wij groeten u en eren u!

Hamamelis giet een scheut alcohol in de offerschaal:
Wees welkom, spirits van onze familielijnen, gij die ons zijt voorgegaan en gij die nog na ons moet komen, wiens lichamen ons baarden en wiens ziel ons inspireert sinds het begin van de werelden en tot het einde der tijden. Wij groeten u en eren u!

De kaars in het midden wordt aangestoken.

Bryd:
Wees welkom vanavond, Xipe Totec, Heerser van het Oosten, Rode Tezcatlipoca, Youlahuan, gij die uw bloed offerte om de aarde vruchtbaar te maken, met deze ceremonie willen wij u eren!
Wij vragen u, neem dit offer van ons aan, als teken van onze band. Laat een frisse wind door ons leven waaien. Help ons af te ronden wat afgerond moet worden zodat we met een blij gemoed kunnen beginnen aan een nieuw hoofdstuk.

Ieder om beurt schiet een pijl naar de roos. Elke keer als de pijl blijft steken, wordt er gejuicht en wordt een scheut alcohol in de offerschaal gegoten. Dit symboliseert één van de typische offers die voor Xipe Totec werden gebracht. Een persoon werd op een wiel gebonden en vol met pijlen geschoten zodat zijn bloed op de aarde drupte en die weer vruchtbaar maakte.

Magisch werk
Iedereen neemt een mandarijn van het schaaltje. We staan stil bij de dingen die we hebben afgerond het afgelopen jaar. Dat kunnen grote dingen zijn of kleine dingen, dingen die je blij hebben gemaakt of uitgeput. Dingen waarvan je trots bent dat je ze hebt aangepakt en gedaan, grenzen die je hebt verlegd, dromen die je hebt verwezenlijkt. Het kunnen ook kleine dingen zijn: voedsel dat je hebt leren eten of leren klaarmaken, hobby’s die je met succes hebt beoefend, een reis die je hebt gemaakt. Of misschien gaat het over relaties, mensen die je hebt leren kennen of waar je juist afscheid van wil nemen, collega’s die je niet meer zal zien, …
Al die dingen hebben één ding gemeen: ook al waren ze niet altijd even fijn, ze hebben een les voor je meegebracht en dus zijn we er dankbaar voor. En ze zijn ook afgelopen, iets van het afgelopen jaar. We zijn dankbaar voor de lessen die ze hebben geleerd en laten ze nu los. Dat betekent niet dat je ze niet opnieuw kan doen.

Elk van die kleine en grote dingen vatten we samen in één woord, dat we luidop zeggen (onze stem is vibratie is wind en valt dus onder Xipe Tote :-)) en vervolgens met alcoolstift op onze mandarijn schrijven. Zo gaat de stift de cirkel rond tot iedereen zijn woorden op de mandarijn heeft geschreven. Je hoeft je niet te beperken tot één woord.

Als we allemaal klaar zijn, roepen we extra kracht op door met onze mandarijn in de hand als een slang rond de cirkel te dansen. Dans en gij zult gehoord worden! Dat is tenminste wat de Maya goden zeiden, zo gaat de legende! We bewegen rond de elementenkaarsen, van links naar rechts, gelijk waar, zonder rekening te houden met richtingen. Muziek: Snake Dance (John Scofield). Wie een drum heeft mag meedrummen. Er mag ook meegezongen worden (improvisatie).

Als de dans vanzelf stopt, pellen we onze mandarijn en zeggen:
Xipe Tote, net als gij schud ik mijn oude vel van mij af om herboren te worden als mijn mooie, gouden zelf.

We eten onze mandarijn op en bewaren de pel in een mooi zakje met een rode veer gedurende twintig dagen, net zoals in de tijd van de Azteken het vel van de geofferden twintig dagen werd bewaard tot het begon te vergaan. We bewaren het zakje al die tijd op ons altaar. Na twintig dagen verbranden we de pel samen met wat wierook of begraven we hem in de tuin.

Afscheid nemen van de spirits

Bryd:
Wij danken u, Xipe Totec, Heerser van het Oosten, Nachtdrinker, voor uw aanwezigheid vanavond. Wij danken u voor de inzichten die gij ons gaf en voor de hoop op een vervullend nieuw jaar.
Wij zeggen u dank en groeten u, tot ziens.

Allen:
Danku en tot ziens.

De kaars in het midden wordt gedoofd.

Hamamelis:
Wij danken u, spirits van onze familielijnen, gij die ons zijt voorgegaan en gij die nog na ons moet komen, wiens lichamen ons baarden en wiens ziel ons inspireert sinds het begin van de werelden en tot het einde der tijden. Wij zeggen u dank en groeten u, tot ziens.

Verelna:
Wij danken u, machtige spirits van het land, spirits van Aarde, Lucht, Vuur en Water, de stuwende kracht van het ijs, van de nacht en van de Winter, van de winden, van de dageraad en van de Lente, van de Zon, van de middag en van de Zomer, van de Zee, van de avond en van de Herfst. Wij zeggen u dank en groeten u, tot ziens.

Hamamelis staat in het noorden en dooft de elementenkaars:
Heer Tezcatlipoca, zon van het noorden, wij zeggen u dank en groeten u en de uwen, tot ziens.

Verelna staat in het westen en dooft de elementenkaars:
Heer Quetzalcoatl, zon van het westen, wij zeggen u dank en groeten u en de uwen, tot ziens.

Bryd staat in het zuiden en dooft de elementenkaars:
Heer Huitzilopochtli, zon van het het zuiden, wij zeggen u dank en groeten u en de uwen, tot ziens.

Hamamelis staat in het oosten en dooft de elementenkaars:
Heer Xipe Totec, zon van het oosten, wij zeggen u dank en groeten u en de uwen, tot ziens.

Openen van de cirkel
Bryd gaat tegen de wijzers van de klok in rond de cirkel:
Zoals wij hier vanavond een cirkel van energie trokken, zo vragen wij dat de energie die voortvloeit uit deze bijeenkomst extra kracht mag bieden aan zij het nodig hebben, zoals …(iedereen noemt namen van mensen die extra energie kunnen gebruiken). Laat onze godinnen samen met hen in hun voetstappen lopen, boven hen en onder hen, ten oosten van hen en ten westen van hen, voor hen en achter hen, in hen en rond hen.
Zo zal het zijn.

Allen:
Van zuster tot zuster open ik deze cirkel

Bryd:
Van vrouw tot vrouw, van priesteres tot priesteres, van zuster tot zuster openen wij nu onze cirkel.
Elk van ons, krachtig en sterk, gaan we straks terug onze eigen weg, maar door onze innerlijke kracht zijn we blijvend met elkaar verbonden.
Moge de Godin, tot we elkaar weerzien, elk van ons zachtjes vasthouden in het holle van haar hand en ons in liefde omhullen.
Blessed be
Allen:
Blessed be.

Cake & wine
Buffetje met alles wat de priesteressen hebben meegebracht.

Bronnen:

Zoeken in deze blog

Webmaidens Grimoire