Wassailing (covenbijeenkomst Amma Devi)

“Wassailing” is afgeleid van de Anglo-Saxon toast Wæs þu hæl dat “wees heel” betekent, of “goede gezondheid”. Het is een typisch gebruik om op iemands gezondheid te drinken, net zoals wij nog steeds “santé!” zeggen als we het glas heffen.

De Anglo-Saxons zijn van Germaanse oorsprong en waren heer en meester in Groot-Brittannië, tot de Normandiers het land opeisten. Veel oude gebruiken met Germaanse roots zijn echter niet verdwenen, maar verchristelijkt (waar hebben we dat nog gehoord) nadat in de 7de en 8ste eeuw na Christus het Christendom geleidelijk de oorpsronkelijke Anglo-Saxon religie – lees: de Germaanse goden – naar Asgard verbande en als enige godsdienst overbleef.

De oude Engelse traditie om te gaan “wassailen” gebeurt niet alleen in Groot-Brittannië maar ook bij ons, al is de oorsprong van het gebruik in onze contreien veel versluierder dan in Engeland, waar het gebruik nog veel steviger in ingeburgerd. Bij ons gaan de kinderen ook nog steeds driekoningen zingen om centjes of snoep te bedelen aan elk huis. Veel mensen hebben geen idee dat dat gebruik een verbastering is van het wassailen.

Er zijn twee soorten van wassailen. De eerste was het gebruik om van deur tot deur te gaan met een grote drinkbeker, waarbij werd gezongen en de beker werd aangeboden in ruil voor geschenken. Dat gebeurt nog altijd, al wordt het meer en meer vervangen door het zingen van kerstliedjes of nieuwjaarsliedjes, zoals bij ons.

De herdertjes lagen bij nachte, 

Zij lagen bij nacht in het veld,

Zij hielden vol trouwe de wachte,

Zij hadden hun schaapjes geteld,

Daar hoorden zij d’engelen zingen,

Hun stemmen zo helder en klaar,

De herders naar Betlehem gingen,

’t Was tegen het nieuwe jaar.

Nieuwjaarke zoete,
Ons varken heeft vier voeten,
Ons varken heeft gene staart,
Is dat dan geen centje waard?

Drie koningen, drie koningen,
Geef mij n’een nieuwe hoed,
Mijne ouden is verleten,
Mijn moeder mag het niet weten,
Mijn vaxer heeft het geld,
Op de rooster geteld.

In Engeland gebeurde dat op de zogenaamde “Twelfth Night”, twaalf dagen na kerstmis, op 5 of 6 januari, maar veel mensen hielden vast aan “Old Twelvey Night”, 17 januari, de dag waarop het feest werd gevierd voordat de Gregoriaanse kalender werd ingevoerd in 1752. Bij ons is het feest beter gekend als Driekoningen.

De dag waarop Driekoningen of Twelfth Night wordt gevierd, markeerde in de feodale Middeleeuwen trouwens het einde van een winterfeest dat begon met Halloween. Op Twelfth Night regeerde de “Koning van Chaos”: de koning en notabelen werden lijfeigenen en omgekeerd, de wereld op zijn kop. Bij het begin van het Twelfth Night feest werd een taart met een boon gegeten. Wie de boon in zijn stuk vond, werd gekroond tot de Koning van het feest. Op middernacht werd alles weer zoals het was. Die traditie om de wereld om te draaien vindt zijn oorsprong in Keltische feesten zoals Samhain en het Romeinse feest van Saturnalia. Ons carnaval is er een vorm van.

Het wassailen was ook een wederkerend ritueel tussen de feodale heren en hun lijfeigenen: de heer was gul met voedsel en drank voor zijn lijfeigenen in ruil voor hun zegen en goodwill. Zoals de havenbonzen in Antwerpen die aan hun arbeiders appelbollen en worstenbrood schonken, zodat heel Antwerpen nu nog steeds appelbollen en worstebrood eet op Verloren Maandag (de eerste maandag na Driekoningen). En ook in latere tijden, toen lijfeigenen een ver verleden waren, bleef die traditie bestaan. De oude wassailingliedjes getuigen nog van die tijd. Het moet gezegd dat het drankgebruik tijdens wassailingavonden soms konden leiden tot excessen: groepen dronken jonge mannen durfden zich wel eens schuldig maken aan vandalisme als ze vonden dat de lord of the manor niet vrijgevig genoeg was geweest. Het gebruik werd dan ook een tijdlang met gemengde gevoelens bekeken.

Here we come a-wassailing

Among the leaves so green;

Here we come a-wand'ring

So fair to be seen.

REFRAIN:

Love and joy come to you,

And to you your wassail too;

And God bless you and send you a Happy New Year

And God send you a Happy New Year.

Our wassail cup is made

Of the rosemary tree,

And so is your beer

Of the best barley.

REFRAIN

We are not daily beggars

That beg from door to door;

But we are neighbours' children,

Whom you have seen before.

REFRAIN

Call up the butler of this house,

Put on his golden ring.

Let him bring us up a glass of beer,

And better we shall sing.

REFRAIN

We have got a little purse

Of stretching leather skin;

We want a little of your money

To line it well within.

REFRAIN

Bring us out a table

And spread it with a cloth;

Bring us out a mouldy cheese,

And some of your Christmas loaf.

REFRAIN

God bless the master of this house

Likewise the mistress too,

And all the little children

That round the table go.

REFRAIN

Good master and good mistress,

While you're sitting by the fire,

Pray think of us poor children

Who are wandering in the mire.

REFRAIN

Waar de eerste vorm van Wassailen ook bij ons is blijven voorrleven onder de vorm van het Nieuwjaarszingen of Driekoningenzingen, is de tweede vorm enkel in Groot-Brittannië blijven bestaan en dan vooral in die regio’s die gekend zijn om hun cider.

Traditiegetrouw worden op Twelfth Night – of een weekend in de buurt van die dag – de appelboomgaarden bezocht, waarbij incantaties worden opgezegd en voor de bomen wordt gezongen om een goede oogst voor het komende jaar te verzekeren. In plaats van te drinken en te zingen om de heer van het land te zegenen en een goede gezondheid te wensen, wordt het land zelf – de bomen – een goede gezondheid toegewenst. 

Hoe een wassailingritueel in elkaar zit, varieert van streek tot streek, maar er zijn wel een aantal vaste onderdelen:

De mensen komen samen rond een vuur in de boomgaard.

Er wordt cider of appelsap gedronken en op de wortels van de bomen gegoten. Rond de bomen wordt gedanst. Denk aan de traditionele Morrisdansen.

Eén boom wordt uitgekozen als vertegenwoordiger van de boomgaard en opgetuigd met linten. Rond die boom wordt een grote cirkel gemaakt om te zingen en de wassailingkom of hoorn wordt doorgegeven waarbij telkens wordt gedronken op de gezondheid van de appelbomen, het “wassailen”.

Dat alles gaat gepaard met lawaai, gelachen geroep. Drums horen bij dit feest: mensen slaan met pollepels op potten en pannen om de bomen te doen ontwaken, mensen stampen met hun voeten op de grond, de dansers dragen belletjes (denk aan de gekende Morrisdansers). De boeren schieten soms met hun bolletjesgeweren in de appelboomgaarden om lawaai te maken. Jongens slaan met hun pollepels of stokken tegen de stammen van de bomen.

Kinderen verkleden zich om het griezeligst om slechte spirits weg te jagen. Soms wordt een toneelstukje opgevoerd dat de overwinning van het licht op het duister  - het verjagen van de de duivel – opgevoerd.

Stukken cake of brood worden in de cider of appelsap gedoopt en in de bomen gehangen als bedanking voor de “heer van het land”, de tuingeesten die waken over de tuin of de boomgaard in kwestie. Die “heer van de boomgaard” wordt Robin genoemd en is gelinkt met de Groene Man. Robin is de Engelse naam van ons roodborstje. Dat is een vogeltje dat in de winter iets zuidelijker trekt; tijdens de wintermaanden overwinteren de Scandinaafse roodborstjes bij ons. Het zijn inderdaad typische wintervogels en het lijkt wel alsof ze alleen achterblijven om op onze tuinen te letten tijdens de koude wintermaanden.

Arcadia Wassail

Dit ritueel wordt georganiseerd op een namiddag. Partners en kinderen zijn meer dan welkom. De kinderen mogen zich verkleden in griezels, cfr.Halloween.

Nodig voor het ritueel:

• Mee te brengen door de deelnemers: een drum, belletjes, een fluit, en bij gebrek daaraan kan je ook gewoon een kookpotje en een houten pollepel meebrengen om lawaai te maken;
• Rode linten en belletjes voor de deelnemers (rond elk been een lint met belletjes);
• Een wassail-kom gevuld met warme cider of appelsap;
• Een stuk brood;
• Een vuurschaal of -korf en een fakkel;
• Op zijn minst één appelboom :-);
• Groene schmink;
• Liedjes & muziek!
• En appelbollen en worstenbrood in plaats van cake & wine.

Meer info:

http://oakden.co.uk/the-wassail/

http://www.whitedragon.org.uk/articles/wassail.htm

Klaarmaken van de rituele ruimte

De rituele ruimte is de tuin. In het midden van de tuin staat een vuurschaal of –korf met voldoende hout om het brandende te houden. 

Zuivering van de cirkel: verjagen van de slechte geesten

Iedereen gaat in een cirkel rond de vuurschaal staan en geeft elkaar de hand. 

Arcadia priesteressen: 

Zoals de Vuurvogel oprijst uit de as van het vuur, zo worden wij nu gezuiverd. 

Grote Moeder, Godin van onze harten, zegen ons en zuiver ons. 

Hemelvader, laat uw stralen ons wijden en maak ons klaar voor dit ritueel. 

Open onze geest voor uw dimensies. 

Laat onze lippen enkel nog de waarheid spreken. 

Laat ons hart de weg van de Goden volgen, nu en altijd. 

Schenk onze handen de gave van het magisch werk. 

Laat onze voeten de heilige paden bewandelen, in uw gezelschap en in het gezelschap van gelijken. 

Blessed Be. 

Bryd:

We staan hier allemaal in een cirkel om samen deze tuin te zegenen, maar eerst moeten we er zeker van zijn dat er geen slechte geesten ongezien tussen ons zijn geslopen.

Kinderen, daarom heb ik jullie gevraagd om als monsters en griezels verkleed te komen. Is iedereen verkleed?

(Kinderen die niet verkleed zijn, krijgen groene vegen in hun gezicht, net als de grote mensen).

Jullie mogen nu drie keer rond het vuur en rond de mensen lopen, in tegenwijzerzin, en zo luid roepen als jullie kunnen: laat de monsters brullen en tieren, en jaag de slechte geesten zoveel schrik aan dat ze onze cirkel vandaag gerust laten.

Kinderen lopen grommend en brullend drie maal widershins rond de cirkel.

Invocatie van de spirits van het land & wakker maken

Bryd:

Spirits van de Aarde, van de Zee en van de Hemel, en van het Vuur dat alles verbindt, de stuwende kracht van de grond onder onze voeten, van het water dat wortel geeft aan alle leven, van de winden die waaien om de bomen en van het vuur van transformatie, wij aanroepen u en nodigen u uit om hier samen met ons te dansen en te zingen en vrolijk te zijn.

Heil!

Allen:

Heil!

Bryd slaat met haar athame tegen de stam van de appelboom:

Spirits van dit land, van deze tuin, spirits van de bomen en het gras en het leven om ons heen, wij aanroepen u, word wakker en kom samen met ons dansen en zingen en vrolijk zijn.

Iedereen maakt zoveel mogelijk lawaai met drums, ratels, belletjes. Er wordt op de grond gestampt. Zo lopen we doorheen de tuin, terwijl het volgende rijm keer op keer gescandeerd wordt:

Word wakker, geesten van dit land,

Sterk als vuur is onze band!

Bryd:

Word wakker, geesten van dit land,

Sterk als vuur is onze band!

Heil!

Allen:

Heil!

Invocatie van de zonnegod

Bryd neemt een tak en steekt die in de vuurkorf. Met de brandende tak loopt ze drie maal deosil rond de appelboom (als symbool voor de tuin):

Wij aanroepen u, grote zonnegod, zegen het land onder onze voeten en het pad waarlangs wij ons leven gaan, laat uw stralen ons voeden, elke dag van elk seizoen, zachtjes en genereus. Glorie aan u, Zon, gezicht van de god van het leven, koning der koningen. Zegen ons met uw aanwezigheid en kom samen met ons dansen en zingen en vrolijk zijn.

Heil!

Allen:

Heil!

Gebaseerd op de invocatie van de zon en de maan in “Invocation to the Sun and Moon” door Tim Porter: http://www2.cpdl.org/wiki/index.php/Invocation_to_the_Sun_and_Moon_(Tim_Porter)

Bedanken van de Wachter van de Tuin

Bryd:

We vergeten ook de Beschermgeest van deze plek niet, Robin Roodborst, onze Groene Man, die zorgvuldig waakt over het leven in de tuin. We danken hem voor zijn goede werk van het afgelopen jaar en hopen dat hij ons ook dit jaar zal helpen met het beschermen van deze plek die ons dierbaar is. Wij schenken hem graag deze gift van cider (of appelsap ) en brood.

Een stuk brood wordt in de wassail-kom gesopt en met een rood lint koordje in de appelboom gehangen. 

Heildronk & wassailzingen

Iedereen vult een beker met warme cider. De kinderen krijgen uiteraard een beker met appelsap. We zingen allemaal samen de speciaal voor de gelegenheid gerijmeld-en-gedichte Arcadia wassail. Bij elke “santé!” heffen we onze beker naar de persoon in kwestie. 

Bryd neemt de wassail-kom met warme cider. Ze loopt deosil de cirkel rond en geeft iedereen een lepel cider. Alvorens te drinken spreekt iedereen een wens uit voor het nieuwe jaar.

Dan loopt ze naar de appelboom en giet een lepel cider op de wortels van de boom.

Bryd:

Heil aan de bomen!

Hip hip hip!

Allen:

Hoera!

Iedereen stampt op de grond en laat de belletjes rinkelen. Er wordt geklopt op de potten en drums en algemeen lawaai gemaakt. De kinderen lopen opnieuw grommend en griezelend door de tuin.

Daarna zingen we een tweede Arcadia wassail-lied onder het motto “be merry” :-).

Cake&wine

Bryd:

We zijn allemaal gezegend door de goden.

Nu is het tijd voor appelbollen!

Heil de bomen!

Heil de Wachter van deze tuin!

Heil de spirits van het land!

Allen:

Heil!