Scadelijck ende fenijnnich

Als ik aan Taxus denk, dan denk aan de vriendelijke bosgeest uit Droomkronieken, de roleplay waar mijn liefste en ik tot eind vorig jaar elke maand een avond voor uittrokken. Zo vriendelijk is de taxus nochthans niet. De groene bladeren zijn voor dieren die ervan eten direct dodelijk en hij hoort niet voor niets in de top tien van de giftigste planten in de wereld. Het woord toxisch is trouwens afgeleid van zijn naam. Zijn Nederlandse naam, de venijnboom, dekt helemaal de lading!

De venijnboom of taxus blijft altijd groen. Hij kan ook heel oud worden en daarom wordt hij in verband gebracht met het eeuwige leven, met dood en wedergeboorte. Als symbool daarvan vind je de boom dikwijls terug op kerkhoven. In vroeger dagen was het zelfs gebruikelijk om taxustakjes rond een gestorven familielid te leggen en werden er taxustakjes meegedragen tijdens de begrafenis. In voorchristelijke tijden was de taxus de boom van Hekate, de godin die de doorgang naar de onderwereld bewaakt. Het is niet zomaar dat tijdens ons laatste uitje naar de onderwereld Kerberos, de bewaker van de poort, me doorliet toen hij het taxustakje rook dat ik bij me had. (Had ik trouwens al verteld dat honden Hekate’s symbooldieren zijn, maar dat terzijde ...?) .

Die band met de dood is een evidentie. De taxus is dan ook één van de dodelijkste bomen die er zijn. Zowat alles aan de plant is verschrikkelijk giftig, behalve de bessen die lekker zoet zijn (een gemeen grapje van moeder natuur?), tenminste als je de pitjes eruit haalt, want die zijn dan weer even giftig als de rest van de boom. Toch staat de taxus de laatste jaren ook symbool voor het leven, want sinds een jaar of dertig wordt het jonge snoeisel in de lente massaal ingezameld om er baccatine uit te halen, een stof die een unieke kankerremmende werking heeft. Jammer genoeg zijn er héél veel taxusbomen nodig om één patient te helpen en daarom wordt elk jaar opnieuw gevraagd om het snoeisel van je taxusbomen naar het containerpark te brengen, waar het wordt ingezameld om er medicijnen van te maken.

Het hout van de taxus is sterk, hard, taai en uitzonderlijk veerkrachtig. Daarom worden er sinds de middeleeuwen al bogen van gemaakt. Dat is ook de reden waarom we in de buurt van oude kasteelruines dikwijls eeuwenoude taxusbomen vinden, die speciaal voor hun soepele hout werden aangeplant.

Hoe gevaarlijk het ook is, taxus wordt ook sinds mensenheugnis gebruikt voor rituelen. De stoffen die de boom zo giftig en dodelijk maken, zorgen ook voor visioenen en voor het versterken van je psychische en magische vaardigheden. Op warme dagen geeft de boom die stof trouwens zelf af als een gas dat rond de boom hangt. Daar ga je vanzelf van trancen J Dat is trouwens één van de redenen waarom historici het er deze dagen over eens zijn dat Yggdrasill helemaal geen es maar wel een taxus moet zijn geweest. De bijna-dood-ervaringen die je krijgt van het gif dat de taxus afgeeft, lijkt heel sterk op wat Odin overkwam toe hij na negen dagen bijna dood te zijn geweest de wijsheid van de runen kreeg terwijl hij ondersteboven in de levensboom hing ... De taxus wordt in het Oudnoords overigens Naaldes genoemd, wat bij de vertaling van de Edda tot een foutieve interpretatie heeft geleid. In de Edda staat ook dat de levensboom een altijd groene boom was. De es verliest in in de winter zijn blad, de ‘naaldes’ of taxus niet ... Omdat ze altijd groen blijven, werden naaldbomen gezien als heilig. Oeroude naaldbomen zoals de oude taxussen werden bovendien gezien als onsterfelijk. Allemaal redenen om aan te nemen dat de levensboom eigenlijk een taxus was. Is dat niet ironisch voor een boom die symbool staat voor de wereld van de doden?