Pretty in pink

Na onze hanami covenbijeenkomst van deze week, wilde ik de kersenbloesems ook wel eens echt op zijn Japans zien. Het was nu of nooit want de bloesems zijn er meestal maar een week of twee. In onze wijk staan de sierkersen allemaal met hun volle roze pracht te pronken. Het zou dus niet lang meer duren eer die schoonheid weer voor bij zou zijn. En dus trokken we naar de Japanse tuin in Hasselt. Die kan ik nu eindelijk afvinken van mijn bucket list :-). Omdat hanami echt wel een ding is in Japan, werd daar een heus hanami festival georganiseerd, met veel eetstandjes en animatie. 

De Japanse tuin kwam er als een cadeau van de stad Itami in Japan, sinds 1985 de zusterstad van Hasselt. In 1992 legde de Japanse stad de tuin aan om de Japanse cultuur dichter bij de Hasselaars te brengen. Die schonken op hun beurt een beiaard aan Itami, UNESCO werelderfgoed dat zo goed als onbekend is in Japan. De tuin is 250.000 m² groot en daarmee is het meteen de grootste Japanse tuin van Europa.

De parking was al helemaal volzet en dus werden we doorverwezen naar de gratis parking van Versuz, een tiental minuutjes wandelen verderop. Het was schitterend zomerweer (en dat begin april!) en dus vonden we dat wandelingetje helemaal niet erg. We hadden op voorhand geen tickets besteld en gezien de volle parking was ik bang dat we erg lang zouden moeten aanschuiven, maar dat viel erg mee. Na een tiental minuutjes konden we al binnen. In de rij voor ons stonden heel wat jongeren uitgedost als hun favoriete animepersonage. Blijkbaar krijg je een korting als je je cosplayksotuum aantrekt. De sfeer was meteen gezet :-).

Een Japanse tuin is een evenwichtsoefening tusen de natuur en de mens, tussen het natuurlijke en het kunstmatig aangelegde. Het is en blijft een tuin, dus is alles wat je ziet het resultaat van menselijk ingrijpen. De Japanners zijn er echter meesterlijk in geslaagd om de essentie van de natuur zo veel mogelijk te bewaren.

In een Japanse tuin wordt geprobeerd om de ideale wereld te recreëren in het klein. De heuvels en vijvers symboliseren bergen en oceanen en ook bossen en rivieren worden in het klein nagebootst. Sommige heuvels en rotsen in de tuin stellen ook mythlogische plekken voor. De tuin staat bol van symboliek en leest als een boek.

Het water in een Japanse tuin symboliseert het leven, constante verandering en transformatie. Je vindt er altijd een waterval. Die begint wild in het westen en eindigt rustig in stilstaand water in het oosten. Net als de mens kan het water alleen vooruit gaan. De verschillende fazen van de stroom staan dus ook voor de verschillende fazen in een mensenleven: van geboorte en kindertijd, de wilde jaren van de jeugd, naar volwassenheid en uiteindelijk de dood.

Overal in de tuin vind je rotsen, alsof ze ad random daar zijn rondgestrooid. Die verweerde brokken steen vind je in elke Japanse tuin en in tegenstelling tot wat je zou denken, wordt er bijzonder veel aandacht besteed aan waar en hoe de rotsblokken worden geplaatst. Rotsen worden altijd in een specifieke formatie gelegd, meestal in een serie van drie. Drie rotsen in verschillende hoogtes staan symbool voor de hemel, de aarde en de mens tussen de twee. Rotsen worden ook als stapstenen in het water gelegd. De relatie tussen rotsen en water staat voor de balans tussen yin en yang, het harde en het zachte, het vaste en het vloeiende.

Om water en rotsen – en andere architecturale landschapselementen – in perfecte harmonie te brengen wordt gebruik gemaakt van mos. Dat kleine plantje speelt een heel bijzondere rol in een Japanse tuin. Het mos suggereert het verstrijken van de tijd. De zachte, groene moskussentjes geven de tuin ook een zachte, harmonieuze uitstraling, alsof de tijd er trager gaat. Dat maakt van een Japanse tijd een perfecte plek om tot rust te komen en te mediteren. Niet dat daar dit weekend een kans toe was, met de grote zwerm bezoekers die kwamen genieten van de kersenbloesems (wijzelf inbegrepen). Ik zou hier wel eens opnieuw naartoe willen komen op een maandagvoormiddag ofzo … Niet alleen het mos, ook de andere beplanting is overigens niet toevallig. Veel bomen en bloemen hebben een symbolische betekenis en worden bewust geplant of gesnoeid. Je vindt haast altijd pijnbomen in een Japanse tuin omdat die staat voor de eeuwigheid. In combinatie met bamboe symboliseert hij het nieuwe jaar.

De ingang van de Japanse tuin ligt in een eerste gedeelte dat nog erg westers aandoet, met lichte beplanting en brede paden die herinneren aan het Kapermolenpark dat hier al was aangelegd voordat de Japanners er een Japanse tuin van maakten. Maar algauw kom je in een tweede deel en dat is meteen de authentieke Japanse tuin die je  verwacht, met water en van die ronde bruggetjes. 

Ons oog valt meteen op de Drakenpoortwaterval met stapstenen en de Japanse esdoorns en iconische pijnbomen die op z’n Japans zijn gesnoeid. De waterval is geïnspireerd op de 14de eeuwse tuin van de Tenryuji-tempel in Kyoto. In de waterval ligt een grote rots die de Japanse karper symboliseêrt die tegen de waterval opspringt. Volgens het verhaal bereikt de koi na honderd jaar eindelijk de top en wordt hij als beloning voor zijn inspanning door de goden veranderd in een draak. Vandaar de naam van de waterval. In het water van de vijver rond de waterval zwemmen grote aantallen kois. De dieren variëren van glanzend wit met  oranje vlekjes tot schitterende oranje-zwarte exemplaren van wel vijftig centimeter lang. Het zijn machtige beesten die je van geen kanten kan vergelijken met de goudvissen die onze tuinvijvers bevolken.

We moeten aanschuiven op de vlonderbrug die over het water loopt, want iedereen wil een selfie schieten voor de waterval. De vlonderbrug is in een zigzagvorm aangelegd, met bakken irissen die langs de rand van de brug in het water staan. Zo’n zigzagbrug – Yatsuhashi – is typisch voor een irisvijver, maar zoals alles hier heeft hij ook een diepere betekenis. De brug geeft toegang tot het tweede deel van de tuin, de kern van de Japanse tuin en om boze geesten buiten te houden wordt hij aangelegd in een vorm die hen verwart.

We lopen verder langs het water en een bruggetje over naar de Japanse gebouwtjes die hier staan. Dat zijn een ceremoniehuis en een theehuis. Binnen liggen tatamimatten op de grond en de wanden van rijstpapier zijn verschuifbaar. Dat is handig. Alles hier is gemaakt van natuurlijke materialen: natuursteen, hout, bamboek klei en papier.

Er staat ook een schrijn voor Jizo Bosatsu, de beschermheilige van reizigers en kinderen, met speciale aandacht voor overleden kinderen. Jizo helpt hun zielen om de weg te vinden naar het hiernamaals. 

Een derde deel van de tuin is het kerselarenpark met een uitgebreide collectie Japanse kerselaars en een shintoschrijn. Dat is waarvoor we naar hier waren gekomen. Het is schitterend weer en dus wordt er gepicknickt onder de kerselaars, zoals dat ook in Japan zelf wordt gedaan. Wij schuiven aan bij één van de vele standjes voor een Japanse versie van kip curry vooraleer we onze wandeling verderzetten. Je staat echt vol bewondering en ontzag te kijken naar de schoonheid van die fragiele roze bloemetjes. Het ruikt hier ook lekker zoet en zomers.

Bij de kerselaars staat een shintoschrijn. Shinto is de oorspronkelijke animistische religie van Japan, een sterk ontwikkelde natuurgodsdienst die diep verankerd is in de Japanse maatschappij. Daarin worden natuurgeesten of kami aanbeden. Sommige kami zijn lokale spirits, andere horen dan weer bij grotere principes of natuurverschijnselen. Denk bijvoorbeeld aan de zonnegodin Amaterasu die een kami is. In Japan kom je veel van die kleine shintoschrijnen tegen langs de kant van de weg. Japanners stoppen hier even, buigen twee keer, klappen twee keer in hun handen, buigen opnieuw en staan even stil voor een momentje van bezinning. Ook hier staan mensen in drommen aan te schuiven, om een muntje in het schrijn te gooien. Of de kami van deze vredevolle plek genoten heeft van al die drommerige aandacht weet ik niet.

De vredesbel, een grote gong die in 2016 werd ingehuldigd als aandenken aan honderdvijftig jaar diplomatieke betrekkingen tussen Japan en België, heeft ook veel succes. Er staat een hele rij mensen aan te schuiven. Iedereen die dat wil kan een boomstammetje tegen de gong laten vallen en zo de bel luiden voor vrede. Het lage galmende geluid van de gong weerklinkt doorheen de hele tuin en past wonderwel bij de vredige harmonie en de schoonheid van de tuin. 

Dat gevoel zindert nog even na als we terug naar Antwepen rijden. We besluiten om in het thema te blijven en de dag af te sluiten met sushi. Ik moet lachen als we een plekje toegewezen krijgen in het restaurant: de muren zijn beschilderd met kersenbloesems.