Trinox Samoni
Als wij, moderne heksen, Samhain vieren als één van de grote jaarfeesten, dan is dat omdat het in het Middeleeuwse Ierland op 1 november werd gevierd om het begin van de winter in te luiden. Het was één van de vier grote seizoensfeesten, samen met Imbolc (1 februari), Bealtaine (1 mei) en Lughnasa (1 augustus). Op elk van die grote feesten kwamen de stammen samen, werden de wapens even neergelegd om samen te eten en te drinken, dingen te bespreken, wedstrijden te houden. Dat weten we uit wat de monniken in de 10de eeuw neerschreven van de Ierse mondelinge overlevering.
Een veel oudere bron is de kalender van Coligny, die al dateert van de 1ste eeuw voor Christus en die werd gebruikt om de Keltische kalender te reconstrueren. Op het tablet, dat in 1897werd gevonden in het Franse Coligny en dat je nu kan gaan bekijken in het Gallo-Romeins museum van Lyon, staat een lunisolaire kalender met een vijfjarige cyclus van 62 maanden, twaalf maanden per jaar van 354 dagen. De namen van de maanden - Samonios, Dumannios, Rivros, Anagantios, Ogronios, Cutios, Giamonios, Simiuisonnios, Equos, Elembivios, Edrinios en Cantlos (met nog een extra tussenmaand in het eerste en het derde jaar: Quimonios en Sonnocingos) – staan duidelijk aangegeven. Het is niet altijd duidelijk wat de namen precies betekenen, al wordt er op basis van linguistisch onderzoek een beredeneerde gok gedaan.
Wat wel zeker geweten is, is dat Samonios verwijst naar de zomer (samo-) en dat Giamonios (giamos) naar de winter verwijst. Het Keltische jaar was verdeeld in twee helften, de zomer (van 1 mei tot 31 oktober) en de winter (van 1 november tot 30 april), een onderverdeling die wij heksen eigenlijk ook nog altijd maken. Samonios wordt beschouwd als de eerste maand van het Gallische jaar, al is dat toch niet helemaal zeker (maar met de Kelten weet men niets zeker doordat er haast geen rechtstreekse geschreven bronnen zijn). Samo is Gallisch voor zomer, wat geschiedkundigen doet vermoeden dat het Gallische jaar begon op de zomerzonnewende!
Moderne heksen vieren de start van het nieuwe heksenjaar op Samhain, een half jaar later, met het begin van de winter. Helemaal omgekeerd dus! In het Ierse woord Samhain zit ook de proto-Indo-Europese stam semo- die “zomer” zou betekenen. Er zijn wetenschappers die zich afvragen waarom een feest om de komst van de winter te vieren het woord voor zomer zou bevatten, temeer daar het einde van de zomer bij de Kelten al in augustus viel. De suggestie dat Samhain “het einde van de zomer” zou kunnen betekenen stuit dus toch op scepsis. Het zou eerder gaan om het moment waarop het vee uit de zomerweiden in de bergen naar beneden werd geleid en alles klaargemaakt werd voor de winter. Maar het blijft gissen …
Photo taken by User: NantonosAedui, CC BY-SA 2.5, https://commons.wikimedia.org/w/index.php?curid=298963
In de kalender van Coligny wordt Trinox Samoni expliciet vermeld. De “drie nachten van Samonios” zijn het enige feest dat bij naam wordt genoemd en de start van het feest had ook een vaste datum, 17 Samonios, die samenvalt met de afnemende maan vlak voor of vlak na de zomerzonnewende, wat doet vermoeden dat het misschien een voorloper van de grote midzomerfeesten was. De precieze betekenis ervan is echter verdwenen in de geschiedenis.
Trinox Samoni wordt dan ook door moderne heksen dikwijls vereenzelvigd met het Ierse Samhain en ook sommige historici verwijzen naar het Ierse jaarfeest en argumenteren dat Samonios daar dus waarschijnlijk wel mee overeenkomt. Maar over het algemeen gaat men er blijkbaar toch van uit dat dat niet het geval is.
Bronnen:
Reacties