Malefiz: Geel nagelkruid

De kleur van de zomer is geel. Daar is geen twijfelen aan als ik naar de explosie van gele bloemetjes kijk die in het gras van mijn tuin zijn verschenen tijdens de twee weken dat we op vakantie waren.

Eén van die typische gele bloemetjes zijn die van de Geum urbanum, ofte het geel nagelkruid, uit de Rozenfamilie. De plant groeit overal in Europa en wordt tegenwoordig gezien als een onkruid, maar in vroeger dagen was hij felbegeerd als medicinale en magische plant.


De naam Geum komt van het Griekse Geno dat “lekker ruiken” betekent. Daarmee wordt verwezen naar de geur van de wortels van de plant die een beetje aan kruidnagel doet denken. Die zoete en kruidige geur komt van de essentiële olie die erin zit, eugenol, die ook in kruidnagel, nootmuskaat, kaneel, basilicum, citroenverbena en andere aromatische kruiden zit. De wortels werden dan ook dikwijls gebruikt om wijn, cider of bier af te smaken, ofwel tijdens het gistingsproces zelf ofwel achteraf in de vaten, zoals we nu ook glühwein opspicen. Je kan trouwens gemakkelijk zelf nagelkruidwijn maken door 150g van de wortels te laten trekken op een fles rode wijn.

Toch werd de plant meer gebruikt omwille van haar magische en geneeskrachtige eigenschappen dan in de keuken. Hij was een klassieker tegen allerhande spijsverteringsproblemen zoals krampen en diarree. Op de wortels kauwen helpt ook tegen halitosis of slechte adem. Door zijn antiseptische werking dacht men zelfs dat hij hielp tegen de pest, maar dat bleek geen succes. Toch werd hij gebruikt tegen koorts, als een vervangmiddel voor kinine. Tegenwoordig is die medicinale werking jammer genoeg een beetje op de achtergrond geraakt.

Als magische plant is hij ook interessant. Geel nagelkruid is immers één van de gekende heksenkruiden. De plant beschermt volgens de overlevering tegen allerlei kwaad zoals duivels en demonen, en tegen wilde dieren. Iets minder exotisch maar ook motten en andere lastige insecten worden door de plant verdreven. In de Middeleeuwen werd de plant boven de deur gehangen om kwade geesten af te schrikken. Denk aan de kruidenwis die we in juni plukken! En de blaadjes en bloemetjes werden als amulet gedragen om het kwade te verdrijven. Het volksgeloof legt immers een link tussen de blaadjes van de plant, die mooi per drie staan, en de Heilige Drievuldigheid. En de vijf bloemblaadjes verwijzen uiteraard naar de vijf wonden van Christus aan het kruis … Eén van de Engelse dialectnamen voor het kruid is Herb Bennet, een verbastering van het Latijnse Herba Benedicta of “gezegend kruid”. 

De wortels bevatten het meest eugenol en zijn dus het meest aromatisch. Ze worden geoogst in de lente en de zomer. Volgens de traditie moet dat gebeuren op 25 maart, de dag dat Maria de boodschap kreeg dat ze zwanger zou worden van de zoon van God. De link met de moedergodin zit er dus toch nog ergens in :-) Uit onderzoek is echter gebleken dat het helemaal niet uitmaakt wanneer je de wortels oogst en dat de hoeveelheid eugenol dezelfde is als je ze vroeger of later oogst. Je oogst ze wel best in de lente of de zomer. Eén gouden regel: als de wortels niet ruiken, dan zit er niet genoeg eugenol in en steek je ze best terug in de grond.

Eens ze geoogst en proper gemaakt zijn, kan je ze drogen als je ze niet meteen wil gebruiken. Dat doe je best langzaam zodat de eugenol zoveel mogelijk bewaard blijft. Eénmaal droog kan je ze verwerken tot een poeder.

Als er in oude grimoires sprake is van Malefizpoeder, dan gaat het om poeder van de wortel van geel nagelkruid of een mix waarin geel nagelkruid zit. Je herkent in Malefiz het Latijnse maleficio, dat zwarte magie betekent. De naam Maleficent moest toch van ergens komen, niet waar. Malefiz is trouwens de Turkse naam van Maleficent :-). Malefizpoeder is dus een mix van allerlei kruiden in poedervorm die werkzaam zijn tegen de duivel en die het kwade verdrijven - de bloemen van Sint-Janskruid (Hypericum perforatum), Echt Duizendguldenkruid (Centaurium erythraea), Ijzerhard (Verbena officinalis), Madeliefjes (Bellis perennis), Maretak (Viscum album), Gezegende distel (Cnicus benedictus), de wortels van Engelwortel (Angelica archangelica), Betonie (Betonica officinalis), Bosaardbei (Fragaria vesca), Kleine maagdenpalm (Vinca minor), Akkervergeetmenietjes (Myosotis arvensis), Blauwe knoop (Succisa pratensis), Bijvoet (Artemisia vulgaris), de wortels van Geel nagelkruid (Geum urbanum) – en gewijd zout (dat nog altijd via de kerk te krijgen is). 

Soms gaat er nog een verpoederd Sint-Agathabroodje in. Dat zijn gezegende broodjes in de vorm van vrouwenborsten die beschermen tegen vuurr, heimwee, en een hele rits andere dingen. Sint-Agatha stierf een vreselijke marteldood waarbij haar borsten werden afgesneden omdat ze niet wou slapen met de gouverneur van Sicilië, een #metoo verhaal avant la lettre. 

Malefizolie is dan weer iets helemaal anders. Het gaat om een olie met 1 deel Crotonolie op 6 delen amandelolie (of een andere draagolie). Interessant is wel dat deze Aziatische plant, die in de zestiende eeuw met de Nederlanders van de Oost-Indische Compagnie mee naar onze contreien kwam, gebruikt werd als laxatief, voor zo'n beetje dezelfde soort klachten als Geel nagelkruid. De plant is echter supertoxisch, zeer pijnlijk en veel te gevaarlijk om zomaar te gebruiken.


Bronnen:

Reacties

Populaire posts van deze blog

Zuiverende eitjes: egg cleansing

De heksenrunen

De numerologie van je heksennaam