Hagazussa (covenbijeenkomst)

Meer dan drie uur hadden we nodig om een naam te vinden voor onze nieuwe coven. Elk van ons had zijn huiswerk gemaakt. Ik had voor mijzelf een aantal criteria opgesteld waaraan de naam zou moeten voldoen: stevig met de voeten op de grond, verwijzend naar de aardse aanpak waar we voor wilden gaan, liefst met een duidelijke band met onze regio en als het even kon iets Nederlandstaligs, of op zijn minst met een link naar één van de twee oude religies die in onze streken elkaar tegenkwamen: de centraal-europese versie van het keltische pantheon (de Galliërs) of de Noordse traditie (de Germanen). Geen zweverige pseudo-Indische of Egyptische tralala dus. Bij de eerste namen die de revue passeerden moest ik toch even nadenken hoe ik mijn veto kon stellen zonder boven de pot te gaan hangen en mijn medezusjes te schofferen :-). Maar we waren het stilzwijgend eens: elke beslissing zou met unanimiteit genomen worden. En zo vordere de avond gestaag, met uren googlen en ettelijke rondjes op een online vertaalmachine naar zo ongeveer elke taal op aarde. En toen zagen we hem ineens en we wisten dat het goed was: Hagazussa was geboren. En alle criteria die ik me had voorgenomen met vuur te verdedigen, zaten er zelfs in!

Hagazussa is de Oud-Hoogduitse vorm van het Middelnederlandse Hagetisse en het Oudengelse Haegtesse.  We hadden ook gewoon voor de Middelnederlandse versie kunnen kiezen, maar het feit dat we met “zussa” een beetje verwijzen naar de band die we met de vrouwen van de coven willen opbouwen, het zusterschap, vonden we precies passen. En dus werd het de Duitse vorm. Van Hagazussa of Hagetisse is het woord heks afgeleid. Hagazussa betekent dus eigenlijk puur en simpel heks :-) Zonder tierlantijntjes en frulletjes.

Het Middelnederlandse woord Hagetisse werd ook gebruikt voor “hagedis” (hakketisse in bepaalde Vlaamse dialecten!), een dier dat met kwaadaardige magie werd geassocieerd. Het gebruik van hetzelfde woord is dus waarschijnlijk geen toeval. Waar het woord precies vandaan komt is niet helemaal duidelijk en er zijn verschillende meningen over.

Over het eerste deel van het woord, haga, zijn de etymologen het min of meer eens. De meesten denken dat het verwijst naar het protogermaanse “hagana”, dat haag of omheining betekent. Die haag kan op verschillende manieren beschouwd worden. Het kan een letterlijke betekenis zijn, waarbij een haag of omheining de grens uitmaakt tussen de bekende en beschaafde wereld en de wildernis. De heks zou dan -figuurlijk - schrijlings op de haag zitten, met één voet in de beschaafde wereld en één voet in de onbekende wereld. Voor sommigen gaat het om de grens tussen de verschillende werelden. Maar het kan ook de betekenis hebben van omheind, veilig weggeborgen, verhuld, in het geheim ... In het Engels kennen we nog het woord “hag”, dat vertaald kan worden als een lelijk oud wijf, maar even goed als een oude, wijze vrouw (met al dan niet geheime kennis).

Een tweede opvatting onder etymologen is dat haga zou afgeleid zijn van het Middelnederlandse “hagedroseen” dat naar de geslachtsdelen verwijst, zoals bijvoorbeeld in het Middelhoogduitse woord “hagen” (fokstier) of het Middelengelse “hacchen” (zich voortplanten cfr. “to hatch”, uitbroeden). De uitleg hierbij is dat aan heksen losbandigheid en magische invloed op de lustgevoelens worden toegeschreven. :-)

Voor het tweede deel van het woord werd vroeger wel eens verwezen naar het Gallische “dusius” (geest, demon) maar die theorie schijnt ondertussen afgevoerd te zijn. Voor sommigen is de grondvorm van hagetisse eigenlijk “haga-hatusi”, waarbij hatusi een oervorm van “haten” is. De meeste etymologen geloven echter dat het komt van een oervorm van het Noorse “tysja” (elf) of het Zweedse “tös” (meisje).